سهیم کردن اندیشه‌ها با مخاطب از مسیر تصویر سازی

یادداشت/تارا کسرایی

تصویر شعری یا ایماژ چیست؟

ذهن هر انسانی را مجموعه‌ای از آگاهی‌ها و تجربیات حاصل از مطالعات و آموخته‌هایش در طول زندگی تشکیل می‌دهد و بنابر درکی که از آن آموخته‌ها دارد جهان‌بینی و نوع اندیشه‌ها و نگاهش شکل می‌گیرد و مسیر زندگیش را رقم می‌زند و شاعر کسی است که حاصل این یافته‌ها را با بیانی ادبی و هنری در اختیار دیگران (مخاطبانش) قرار می‌دهد . شکل بیان این یافته‌ها و دانسته ها به صورت ادبی و هنری و قابل درک و تصور کردن اندیشه‌ها برای مخاطب را تصویر شعری یا ایماژ می‌گوییم. پس به دیگر سخن، سهیم کردن اندیشه‌هایمان با مخاطب از مسیر تصویر سازی می‌گذرد.

دکتر شفیعی کدکنی در پژوهشهایش در کتاب صور خیال این مسأله را به درستی واکاوی کرده و تصویر را مجموعه ای از رنگ، شکل، معنی و حرکت دانسته است.

از آنجا که بلاغت مجموعه‌ی شگردهایی است که زبان را از نرم عادی خارج کرده و به هنر و ادبیّت متصل می‌کند صور خیال یا تصویر بلاغی یکی از پایه‌های مهم و انکار ‌ناپذیر در بیان خیال‌پردازی‌ها و اندیشه‌های شاعر و نویسنده است اما باید به یاد داشته باشیم که تصویر شعری همانطور که دکتر کدکنی و منتقدان معاصر به آن اشاره کرده‌اند فراتر از تصویر بلاغی است و حوزه ی خیال بسیار گسترده‌تر از تشبیه و استعاره و مجاز و کنایه است.

مجموعه‌ای از کارکرد اسطوره‌، حس آمیزی و صنایع بدیعی چون اغراق، ایهام،تجاهل العارف، حسن تخلص، تضاد و پارادوکس و استطراد و ... در کنار منطق خاص شعری هر شاعر که از نوع سوژه‌یابی ، زاویه‌ی نگاه و حساسیت‌ها و دانشش سرچشمه می‌گیرد تصاویر شعری را می‌سازند.

پس تصویر ادبی یا شعری ابزاری است در دست شاعر که به وسیله‌ی آن حاصل اندیشه‌ها و احساساتش را به مخاطبان اثرش منتقل می‌کند.

زبان شعر امروز، زبان تصویر است. شعر امروز با توجه به تعاریف مورد قبول از آن در بستر زبان اتفاق می‌افتد و می‌دانیم که  شعر زمانی اتفاق می افتد که خروج از نحو جاری زبان را شاهد باشیم؛ چه از لحاظ واژگانی و دستوری و چه معنایی.

و از دیگر سو واقفیم که شعر باید حرفی، اندیشه‌ای و معنایی را به شکلی نو به دیگران انتقال دهد پس باید بدانیم تناسب و هماهنگی استفاده از شگردهای زبانی در تصویرسازی و ... با محتوا و مضمون باعث انسجام ساختاری شعر می‌شود. پس برای ساخت تصویر معنا، موسیقی(انواع موسیقی درونی و بیرونی و معنایی و کناری) و عاطفه را همراه هم در خدمت ارائه تجربه و اندیشه باید قرار داد.

خیال و تصویر شعری که در خدمت معنا نباشد، خیال و تصویر شعری که از هماهنگی و تناسب لازم و در نتیجه انسجام درونی خالی باشد نمی‌تواند زیبایی بیافریند، تأثیرگذار باشد و ماندگار شود.

برای رسیدن به ذات شعر ، برای خلق تصویر تأثیرگذار و هنری، هدفمندی یعنی در خدمت معنا بودن ، رعایت تناسب واژگانی و مفهومی و پیوند با عاطفه و موسیقی را فراموش نکنیم.

انتهای پیام/