گروه بین الملل: از قطع روابط دیپلماتیک و محاصره زمینی، هوایی و دریایی دوحه توسط چهار کشور عربی(عربستان سعودی، امارات متحده عربی، بحرین، مصر) و اعلام شروط 13گانه برای از سرگیری روابط از طرف تحریم کنندگان به قطر و رد این شروط از سوی دوحه، سه سال است که می گذرد. تلاش های متعددی برای بازگرداندن قطر به آغوش این کشورها از سوی کشورهای ثالث انجام گرفته و مذاکراتی در این باره نیز به انجام رسیده است، اما هربار شکست در طول این سه سال به جز مورد اخیر، مذاکرات شکست خورد. واقعیت این است که دامنه تعارضات قطر با این کشورها به ویژه با عربستان سعودی و امارات متحده عربی آنچنان مهم و تاثیرگذار بوده است که پای قدرت های فرا منطقه ای را به موضوع از سرگیری روابط میان آنها باز کرد.
یکتا پرس، سفر جراد کوشنر داماد و مشاور ترامپ در روزهای گذشته به منطقه و دیدارهای وی با محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی در ریاض و ملاقات با شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر در دوحه برای حل و فصل این اختلافات گویای اهمیت حل این بحران برای ترامپ است. بطوریکه می توان این نقش ویژه کوشنر برای یافتن راه حلی جهت حل تعارضات میان دوحه و ریاض، پیرو خواست دونالد ترامپ، در ماه های گذشته از سعودی و امارات دانست، که خواهان پایان دادن به قطع روابط خود با قطر و باز کردن آسمان خود بر روی هواپیماهای قطری بود.
اما دیدار کوشنر از این دو کشور و انجام گفتگوهایی با سران آنها در نقش میانجی گر، علاوه بر خواسته ترامپ یعنی بازگشایی آسمان، شامل بازگشایی مرزهای زمینی، پایان جنگ رسانه‌ای و دیگر اقدامات جهت اعتمادسازی در چارچوب طرحی دقیق برای بازسازی تدریجی روابط است. بطوریکه ابتدا رسانه ها از توافقات مقدماتی در این باره سخن گفتند، اما با گذشت کمتر از دو روز، از پایان اختلافات میان ریاض و قطر خبر دادند. به علاوه اینکه رسانه ها به نقل از منابعی مدعی شده اند که امیر قطر در نشست سران کشورهای عربی حوزه خلیج فارس که قرار است در عربستان برگزار شود شرکت خواهد کرد که با آغاز بحران از رفتن به ریاض و شرکت در نشست ها امتناع می کرد.
سفر اخیر کوشنر و همپوشانی آن با مطالبه ماه های گذشته ترامپ از ریاض (و ابوظبی) از یکسو و حصول به توافق در پایان دادن اختلافات میان طرفین از سوی دیگر، می تواند با مفروضات تحلیلی چندگانه ای همراه باشد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.
فرض اول؛ تلاشی در راستای پروژه فشار حداکثری به تهران و تحریم های همه جانبه ای است که بر ایران تحمیل شده است؛ به همین رو از نظرگاه واشنگتن ادامه روند مذکور در تیرگی روابط میان ریاض و ابوظبی با دوحه به نفع ایران است که از حق ترانزیت هوایی هواپیماهای قطر استفاده می کند؛ و این عاملی در جهت شکستن انزوای تحمیلی واشنگتن بر تهران به شمار می رود؛ پس پایان دادن به تعارضات میان ریاض و قطر می تواند راهبردی در جهت اجرای هر چه بهتر تحریم ها به شمار آید.
فرض دوم؛ بازگرداندن ثبات به سازمان شورای همکاری خلیج فارس از طریق آرام سازی فضای تنش حاکم بر روابط کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، جهت تقویت جبهه منازعه با ایران است؛ از دیدگاه واشنگتن، یکپارچه سازی و همسو کردن منافع کشورهای منطقه خلیج فارس با منافع آمریکا هم می تواند از قدرت مانور ایران در عرصه نقش آفرینی های منطقه ای بکاهد و هم می تواند ایران را در وضعیت انفعال از فعالیت های منطقه ای قرار دهد.
فرض سوم؛ با احتمالات مبتنی بر آغاز حمله نظامی سریع آمریکا اما محدود به ایران مرتبط است. بطوریکه سفر کوشنر به سعودی و قطر و تلاش برای حل و فصل اختلافات میان این دو کشور، که بزرگترین پایگاه های نظامی آمریکا در آنها قرار دارد، می تواند با خبر دار کردن حکومت این دو کشور از طرح های حمله به ایران و هماهنگ کردن آنها جهت حمله از پایگاه های این کشورها باشد. چرا که سفر کوشنر و تلاش های او به نمایندگی از ترامپ برای حل و فصل تعارضات، با اعزام ناو هواپیمابر آمریکا و کشتی های جنگی آن و بمب افکن های B52 به آب های خلیج فارس همزمان شده است. به علاوه اینکه این قرارداد شامل حال سه کشور دیگر که در ژوئن ۲۰۱۷ قطع روابط خود با قطر را اعلام کردند یعنی مصر، امارات و بحرین نمی‌شود. این در حالی است که سعودی پیش تر مدعی شده بود هرگونه توافق با دوحه باید تأمین کننده شروط سه کشور دیگر نیز باشد و ریاض به نمایندگی از آنها وارد گفتگو می شود.
این فرض با نقش کویت که در قالب میانجی در ماه‌های اخیر تلاش بی سابقه ای برای حل و فصل اختلافات انجام داد قوت تحلیلی بیشتری می گیرد.
بنابراین با توجه به مطالب مطرح شده در قالب فرض‌های سه گانه باید ذکر کرد که خط مشی طرفین برای حصول به توافق و حل و فصل اختلافات با توجه به نقش میانجی گر، در قالب مناسبات منطقه ای و معادلات آن شکل گرفته است که تا پیش از این بر محور مطالبات ملی بود.
