بلوغ مرحله حساسی در دوران نوجوانی است که با ورود به آن، نوجوان تغییرات جسمانی و روانی زیادی را تجربه میکند. در این مرحله که شخصیت فرد شکل میگیرد، محیط زندگی و رفتار والدین بسیار اثرگذارند. شیوه های رفتاری و تربیتی والدین در زمان بلوغ، میزان صمیمیت و پیوند فرزند با خانواده را در آینده تعیین میکند، بر دیگر جنبه های ارتباطی او در گروه دوستان و روابط آینده اثر میگذارد و همچنین وضعیت تحصیلی او را تغییر میدهد. رفتارهای زننده و نادرست والدین با نوجوانی که هنوز بیتجربه و دستخوش هیجانات شدید است، میتواند او را به سمت اعمال پرخطر و امراض روحی و روانی بکشاند.
از حساسیت های دوران بلوغ رویارویی نوجوان با مسائل جدیدی است که تاکنون نسبت به آنها بی اطلاع بوده. بعضی از این مسائل در نتیجه ی تغییرات بدنی برای او اهمیت مییابد. مثلاً ارتباط با جنس مخالف و شناخت او. در موضوعات دیگری همچون انتخاب رشته تحصیلی، ارتباط با همسالان، استقلال خواهی، آشنایی با مواد مخدر و ... نیز نیاز به آگاهی بخشی درست و مراقبت و توجه شما ضرورت دارد. در این مرحله ابتدا خودتان باید به یادگیری شیوه های درست ارتباط با نوجوان بپردازید و در مرحله بعدی باید بتوانید در برابر واکنش های هیجانی این دوران صبور و دلسوز برخورد کنید. در این مطلب به بیان نکاتی میپردازیم که به نحوه صحیح رفتار با فرزاندن در سن بلوغ مرتبط است.
با فرزندان خود روابط دوستانه و صمیمی برقرار کنید.
برای اینکه نوجوان شما را دوست خود بداند، باید به علایق، افکار و مسائلی که با آن درگیر است توجه کنید. سعی کنید مطابق روز با او همراه شوید تا بتواند راحتتر با شما ارتباط برقرار کند. در حوزه هایی مثل تکنولوژی، اخبار ورزشی و افراد مشهور، سینما و دنیای مد و فشن که اغلب نوجوانان پیگیر آن هستند وارد شوید و سعی کنید آگاهی خود را بالا ببرید. با دنبال کردن فعالیت هایش در شبکه های مجازی از فعالیت ها و علایق او باخبر شده و به آنها توجه نشان دهید. در بیشتر اوقات اگر از موضع بالاتر خود پایین آمده و در نقش یک دوست و همراه در کنار نوجوان قرار بگیرید، راحتتر میتوانید تجربه هایتان را در اختیار او قرار دهید. در این حالت پذیرش حرفهای شما برای نوجوان آسانتر است و به راحتی میتواند مسائل مختلف را با شما در میان بگذارد.
به استقلال طلبی نوجوان خود احترام بگذارید.
در این برهه نوجوان که به تازگی با دیدگاه های جدید روبه رو شده و دغدغه هایش نسبت به دوران کودکی تغییر کرده، تفکرات جدیدی که میتواند با عقاید شما فرق کند، در سرش شکل میگیرد. این مسئله بخشی از فرایند بالغ شدن است و به خودی خود نباید شما را نگران کند. نوجوانی یک تمایز جدی با دوران کودکی دارد. همان‌طور که میدانید یک کودک را با هدیه، رفتار محبتآمیز، سرگرم کردن و حتی خشونت میتوان از فکر کردن به خواسته اش منحرف کرد. اما هرگز از یک نوجوان در سن بلوغ این انتظار را نداشته باشید. اگر تصور میکنید فرزند شما باید در رفتار و افکارش تجدید نظر کند، تنها روش عقلانی و مؤثر آن این است که با دقت به حرفهای او گوش کنید، به طور منطقی با او صحبت کنید و با استدلال های قابل فهم، نظریات او را به چالش بکشید. با این عمل به چندین نتیجه ی مهم دست خواهید یافت. اول آنکه شیوهی درست گفتگو و تفکر در مسائل و تصمیم گیری های مهم را به او می آموزید. دوم آنکه با برخورد منطقی، او به آگاهی و واقع بینی شما پی میبرد و در خصوص پیشامدهای آینده نیز با شما مشورت خواهد کرد. همچنین نوجوان با فرایند استدلال کردن به‌طور عملی آشنا شده و بنا به دلایل بیپایه و اساس مثلاً خوشامد دوستان، خود را تغییر نمیدهد.
به خاطر داشته باشد اعمال فشار و برخورد خشونت آمیز با نوجوان برای تغییر افکار و رفتارش، در طولانی مدت بیتأثیر است و فقط او را به فاصله گرفتن از شما و پنهان کاری سوق میدهد.
نیاز مالی او را تا حد معقول برطرف کنید.
نیازهای مالی فرزندتان را بشناسید و سعی کنید تا حد امکان آنها را برطرف کنید. اگر نوجوان برای پیگیری آرزوهای خود مثلاً شرکت در کلاس موسیقی یا خرید وسیله ای که آرزویش را دارد، با موانع مالی روبه رو شود ممکن است برای تأمین هزینه به کارهای نادرست روی آورد. به یاد داشته باشید بسیاری از تجربه ها فقط در بازه زمانی فعلی خواستنی هستند و رسیدن به آنها در آینده شور و شوق چندانی به همراه ندارد. بنابراین در صورت امکان اجازه ندهید خواسته های معقول فرزندتان به عقده و کمبود تبدیل شود. همچنین قرار دادن پول زیاد و حسابنشده در اختیار نوجوان میتواند منجر به مصرف گرایی و لوس بار آمدن او گردد. بهتر است بر اساس شرایط مالی خود و نیازهای پولی نوجوان، مبلغی را به عنوان پول توجیبی در نظر گرفته و به صورت هفتگی یا ماهانه در اختیار او قرار دهید.
مراقبت دورادور داشته باشید.
کنترل شدن برای همهی ما امری ناخوشایند است. این مسئله به خصوص در مورد نوجوانی که احساس بالغ شدن میکند اما به دلیل بیتجربگی و رویارویی با مسائل بسیار، هنوز به مراقبت و توجه نیاز دارد، آزاردهندهتر است. در بعضی از خانواده ها سختگیری والدین به حدی است که نوجوان عمل چیزی به عنوان حریم شخصی ندارد. این برخوردها و زیرذره بین بردن فرزندان، علاوه بر اینکه در هیچ شیوه تربیتی کارآمدی جای ندارد، بلکه به شخصیت و روان نوجوان لطمه وارد می کند. از طرفی بعضی از پدر و مادرها به حدی از فعالیت های فرزندانشان غافلاند، که نوجوان خلأ ناشی از بی توجهی والدین را با تمام وجود حس میکند. این مسئله نیز سبب تنهایی، فشارهای روحی، مشکلات تربیتی و افتادن در دام اعتیاد و دوستان ناباب را برای فرزندان در پی دارد. توصیه میکنیم در کنار کار و مسائل روزمره، اوقاتی را برای گفتگو و گذراندن وقت در کنار فرزندان در نظر بگیرید. به صورت دوستانه در مورد دوستانش و اعضای خانواده شان صحبت کنید. کسانی که به نوعی با فرزند شما در ارتباط هستند بشناسید و گاهی با آنها هم‌کلام شده و ارتباط برقرار کنید. در مورد کتاب ها، مجلات، فیلم ها و موسیقی هایی که دنبال میکند حرف زده و وقتی را برای همراهی با او در پرداختن به علایقش اختصاص دهید. در شبکه های اجتماعی از فعالیت های نوجوان باخبر باشید. به طور کلی بدون اینکه به او احساس تحت تعقیب بودن و چک شدن بدهید، مراقبش باشید.
دانش و آگاهی خود را بالا ببرید.
با توجه به گستردگی و اهمیت تغییرات در دوران بلوغ، و تفاوتی که بین بلوغ دختران و پسران وجود دارد، نمیتوان برای کسب آگاهی از شیوههای رفتاری و تربیتی در این دوران تنها به یک یا چند مقاله بسنده کرد. تربیت فرزندان یک امر بسیار ظریف، حساس و همه جانبه است. خوشبختانه در این زمینه، کتابها، فیلم های آموزشی و منابع آموزندهی فراوانی وجود دارد. پیوسته خود را بروز نگه دارید و اجازه ندهید چند دهه فاصله سنی با نوجوان، به فاصله گرفتن همیشگی او از شما بی انجامد. اگر در ارتباط با فرزندان خود نگرانی خاصی احساس کردید، با یک مشاور یا روانشناس در این حوزه مشورت کنید. هرگز در این زمینه افراط و تفریط نداشته باشید. در وجود هر پدر و مادری عشق، محبت و توجه به فرزند نهادینه شدهاست. مادامی که نوجوان شما به اندازهی کافی از محبت و توجه شما برخوردار شود، کنار زدن موانع تربیتی و مشکلات دوران بلوغ به میزان زیادی قابل حل خواهدبود.
