به گزارش خبرنگار اقتصادی یکتاپرس، انتخابات و چالش‌های اقتصادی فراروی دولت‌ها بهانه خوبی بود تا به سراغ یک مدیر ارشد در حوزه پولی و بانکی برویم. دکتر محمود بهمنی؛ استاد دانشگاه، رئیس کل اسبق بانک مرکزی و نماینده دوره دهم مجلس شورای اسلامی.
وی را در یکی از ستادهای مرکزی حامیان حضرت آیت‌الله دکتر ابراهیم رئیسی ملاقات می‌کند . دکتر بهمنی عضو شورای راهبردی اقتصادی آیت‌الله رئیسی است. می‌گوید مبنای دیدگاهش به‌عنوان یک استاد دانشگاه، اقتصادی و علمی است؛ نه سیاسی. وقتی طرح موضوع می‌کنیم با بیان ساده متواضعانه سؤالاتمان را پاسخ می‌دهد.
در ابتدا از اهمیت انتخابات پیش رو سؤال می‌کنیم. می‌گوید، انتخابات می‌تواند دو نقش اساسی در کشور ایفا نماید. نقش اول حضور جامع و کامل مردم با مشارکت حداکثری است که حائز اهمیت و مورد تأکید مقام معظم رهبری است. بُعد دوم انتخاب فرد اصلح برای هدایت مجموعه اجرایی عظیم کشور است.
به گفته دکتر بهمنی هر گاه حضور پرشور مردم در هر صحنه‌ای رقم خورد، مسئولین نیز در همه عرصه‌های داخلی و خارجی پرقدرت‌تر ظاهر شدند. او با بیان خاطره‌ای می‌گوید: در زمان مسئولیتش در بانک مرکزی وقتی برای جلسات به صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی عازم می‌شدند هرگاه این جلسات با راه‌پیمایی و حضور پرشور مردم در مناسبت‌های ملی مصادف بود؛ شاهد برخورد و رفتار شایسته مسئولین و مقامات غربی با هیئت دیپلماتیک ایرانی بودند و آنان همواره دست بالا را در مذاکرات با غرب داشتند و این به‌عنوان یک پشتوانه در خدمت مسئولین کشورمان قرار داشت. برعکس هر گاه کشور دچار بی‌ثباتی اجتماعی می‌شد، رفتار آنان نیز تنزل می‌کرد. لذا اهمیت انتخابات نشانگر عمق وحدت و قدرت مردم جامعه است.
وی در ادامه با اشاره به مشکلات فراوان موجود به‌ویژه در بخش اقتصادی و پولی، آن را ناشی از ضعف و ناکارآمدی مدیران حوزه می‌داند. به گفته وی متأسفانه مدیران در سطوح مختلف غالباً در پست‌های تخصصی خود قرار ندارند.
از دکتر بهمنی می‌پرسیم که آیا نگاه شما به این مقوله سیاسی است؟ ایشان پاسخ می‌دهند، خیر. نگاهش به عنوان یک استاد دانشگاه کاملاً کارشناسی، علمی و مبتنی بر منافع کشور است.
ایشان با اشاره به مناظرات کاندیداها با موضوعی تحت عنوان «تخصص رئیس جمهور در عرصه اقتصاد» می‌گوید نیاز نیست یک رئیس جمهور حتماً همه علوم را بداند و در همه امور تخصص داشته باشد، بلکه رئیس جمهور باید در امور تخصصی از افراد کاردان و شایسته بهره ببرد و این یعنی موفقیت. به تعبیر وی اگر هر فردی در جای خودش قرار بگیرد این همان تعبیر قرآنی «عدل» است. به اعتقاد دکتر بهمنی در حال حاضر آیت‌الله رئیسی تنها فردی است که قدرت استفاده و تجمیع کارشناسان خبره، توانمند و شایسته را در همه حوزه‌ها دارد. وقتی وزیری به درستی انتخاب شد حتماً معاونین آن نیز خوب انتخاب می‌شوند.
ایشان نقش مهم رئیس جمهور را هدایت، نظارت و کنترل می‌داند. از دکتر بهمنی سؤالات را کمی تخصصی‌تر می‌پرسیم. در خصوص نقدینگی، نقش آن در تورم و راه‌های کنترل آن سؤال می‌کنیم. ایشان در پاسخ می‌گویند سؤال خوبی است. یکی از عوامل تورم، نقدینگی است. وقتی در جامعه نقدینگی افزایش می‌یابد، تقاضا نیز بالا می‌رود و موجب افزایش قیمت‌ها می‌شود. به گفته وی نقدینگی شامل اسکناس، مسکوکات در دست مردم به علاوه سپرده‌های جاری یا اصطلاحاً دیداری و سپرده‌های مدت‌دار است.
طبق اعلام آمار رسمی بانک مرکزی در ابتدای دولت روحانی حجم نقدینگی به میزان 4200 میلیارد تومان بود در حالیکه اکنون حجم نقدینگی به میزان 340000 میلیارد تومان است، یعنی 8 برابر افزایش و تورم. موضوع وقتی اهمیت پیدا می‌کند که تسهیلات بانک‌ها نیز به‌دلیل عدم کنترل و نظارت وارد سفته‌بازی می‌شوند. به همین دلیل این حجم نقدینگی گاهی به سمت طلا و سکه، گاهی به سمت خودرو و گاهی به سمت مسکن تغییر جهت می‌دهد. علت افزایش و بی‌ثباتی قیمت‌ها و ایجاد تورم همین است.
اما یکی دیگر از عوامل ایجاد تورم، بودجه است. وقتی دولت لایحه بودجه را مثلاً با 2 میلیون بشکه در ماه می‌بندد ولی عملاً 200 هزار بشکه می‌فروشد، دچار کسری 1800000 بشکه‌ای در بودجه می‌شود. پس بودجه واقعی نیست. چون هزینه‌ها بر این مبنا محاسبه شده است. لذا دولت ناچار است کسر بودجه را به طریقی جبران نماید. لذا مجبور به چاپ اسکناس، استقراض و یا فروش اوراق خزانه و قرضه می‌شود. اینها عوامل تزریق پول به جامعه است.
به گفته ایشان اگر حجم نقدینگی به سمت تولید سوق پیدا کند موجب افزایش تولید، ایجاد اشتغال، افزایش عرضه کالا و در نتیجه کاهش قیمت‌ها می‌شود. اما اگر نقدینگی کنترل و نظارت نشود وارد بازارهای سفته‌بازی و صوری می‌شود در نتیجه شاهد افزایش قیمت و بی‌ثباتی‌ها خواهیم بود.
در ادامه دکتر بهمنی با اشاره به تخصیص ارز 4200 تومانی، عدم کنترل و نظارت بر آن را خطای محض دانست. در یک بیان ساده گفت این پول به سمت هر کالایی برود طبق محاسبه هر واحد پولی ضربدر 4200 تومان نمی‌شود بلکه ضربدر 22000 تومان می‌شود. یعنی ایجاد رانت برای افراد سودجو و دلال.
این استاد برجسته اقتصاد به صراحت می‌گوید دولت فعلی در کنترل و نظارت حوزه پولی ضعیف عمل کرد. از ایشان می‌پرسیم راه‌حل چیست؟ که ایشان در یک کلام می‌گویند: نظارت.
به گفته وی 11 مورد کالای اساسی مانند گندم، جو، ذرت، سویا، کنجد، روغن، شکر و غیره وجود دارد. اگر مثلاً شکر وارد کشور می‌شود نباید اجازه داد وارد بازار آزاد شود. چون همان شکر با ارز 4200 تومانی تبدیل به شکلات می‌شود و با ارز 2000 تومانی صادر می‌شود! در صورتی که این برای مصرف داخلی و رفع مشکل ساختار ضعیف پیش‌بینیی شده بود. ولی سود آن نصیب دلالان می‌شود. لذا ارز 4200 تومانی باید حذف شود چون امکان کنترل و نظارت وجود ندارد. یا باید آن را به مصرف‌کننده نهایی بدهیم و یا آن را به‌صورت نقدی به مصرف‌کننده بدهیم.
ما در سال 1389 که بحث یارانه‌ها مطرح شد ما آن را 45000 تومان محاسبه کردیم. در آن موقع دلار 1224 تومان بود. یعنی ارزش یارانه چیزی حدود 40 دلار بود. خوب! الان 40 دلار چقدر است؟ آیا هنوز باید یارانه با همین مبلغ پرداخت شود؟ خیر…، ارزش یارانه در حال حاضر 11 برابر کاهش پیدا کره و سفره مردم کوچک شده است. این باید جبران شود. یا مثلاً امسال دولت اعلام کرد حداکثر 25 درصد حقوق‌ها افزایش پیدا می‌کند. اما وقتی تورم را 5/46 درصد اعلام می‌کنید، یعنی 5/21 درصد از جیب کارمند برداشتی و اضافه نکردی و سفره‌اش را کوچک کردی و باید آن را 5/46 درصد را تأمین کنی.
به عبارت دیگر معیشت مردم در خطر قرار گرفته زیرا تقریباً 50 درصد قدرت خرید مردم کاهش پیدا کرده است. ان‌شاءالله رئیس جمهور آینده بتواند برنامه‌های بسیار خوبی داشته باشد و راه‌کار هم دارد و خیلی راحت می‌تواند این معضل را برطرف کند.
پرسیده می‌شود: آقای دکتر نقش تحریم‌ها در آشفتگی اقتصادی چقدر است؟ ایشان جواب می‌دهند: نمی‌گویم تحریم اثری ندارد، اثر دارد ولی مدیریت داخلی نیز مشکل دارد. ما کشور فقیری نیستیم. ما از نظر ذخایر نفتی سومین کشور دنیا هستیم. از نظر گاز بعد از روسیه مقام دوم ذخایر را داریم. ذخایر معادن 740 میلیارد دلار است ولی این منابع را نتوانستیم مدیریت کنیم.
مقام معظم رهبری هم چندین سال است به تولید داخلی توجه می‌کنند. وقتی ما جنس را با دلار نرخ 4200 تومانی وارد می‌کنیم یعنی رقیب بدی برای تولید داخلی ایجاد کرده‌ایم.
در ادامه از دکتر بهمنی در خصوص یارانه‌ها می‌پرسیم آیا باید هنوز همین مبلغ پرداخت شود؟ در پاسخ می‌گوید خیر… در ادامه می‌افزاید ارزش یارانه‌ها 11 برابر کاهش پیدا کرده و سفره مردم کوچک شده است و این باید جبران شود.
به گفته بهمنی دولت امسال اعلام کرده حداکثر 25 درصد حقوق کارمندان افزایش پیدا می‌کند. اما با تورم 5/46 درصدی یعنی 5/21 درصد از جیب کارمندان برداشت شده است. به‌عبارت دیگر معیشت مردم در معرض خطر قرار گرفته است. زیرا تقریباً50 درصد قدرت خرید کاهش پیدا کرده است.
این استاد برجسته دانشگاه ابراز امیدواری می‌کند رئیس‌جمهور آینده در این خصوص برنامه و راه‌کارهای خوبی داشته باشد.
از رئیس شورای راهبردی اقتصادی ستاد آیت‌الله رئیسی در خصوص نقش تحریم‌ها در آشفتگی اقتصادی جویا می‌شویم. به گفته وی تحریم‌ها همه ماجرا نیست بلکه نقش اساسی مشکلات وجود مدیریت ناکارآمد و اتخاذ سیاست‌های غلط در حوزه اقتصادی است.
او اضافه می‌کند ما کشور فقیری نیستیم، از نظر ذخایر نفتی سومین کشور و از نظر گاز دومین بعد از روسیه در دنیا هستیم. ذخایر معادن ما 704 میلیارد دلار است. ولی اگر این منابع را به‌درستی مدیریت کنیم بسیاری از معضلات اقتصادی ما برطرف می‌شود.
وی با اشاره به تأکید مقام معظم رهبری به تولید داخلی، راه‌کار برون‌رفت از مشکلات را توجه به تولید داخلی ذکر می‌کند. اختصاص ارز 4200 تومانی یعنی رقیب بد برای تولید داخلی دارید. فرض را باید بر تداوم تحریم بگذاریم و بر این مبنا اداره کنیم. به گفته این اقتصاددان حوزه پولی و بانکی کشور می‌بایست در چند سال گذشته به سمت قطع وابستگی بودجه از فروش نفت حرکم می‌کرد.
می‌پرسیم به‌عنوان کارشناس افق اقتصادی کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ پاسخ می‌دهد این منوط به مدیریت اقتصادی و اجرای سیاست‌های صحیح است. می‌گوید ما نه‌تنها مذاکره با غرب را نفی نمی‌کنیم بلکه معتقدیم باید حق‌مان را هم بگیریم. ولی اشتباه است که تمام مشکلات را به خارج از کشور گره بزنیم و حتی بگوییم آب خوردن ما نیز وابسته به مذاکره است. از طرفی جلوی واردات کالاهای لوکس و تجملی گرفته شود. صادرات افزایش و تعادل ارزی برقرار شود. بنابراین مدیریت ارز کشور باید مورد توجه جدی قرار بگیرد تا تراز بازرگانی مثبت شود.
وی افزایش بدهی‌های داخلی دولت را یکی از چالش‌های فراروی دولت آینده می‌داند. یعنی دولت بیش از آنچه داشته خرج کرده است و این کار را پیچیده می‌کند.
در خاتمه از دکتر بهمنی در مورد FATF توضیح می‌خواهیم و می‌پرسیم: آیا کاملاً باید آن را بپذیریم؟ جواب ایشان منفی است. می‌گوید دشمن همواره به‌دنبال بهانه‌های بعدی است. برای مثال فرض کنید کیکی داریم که از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده. پالرمو،حقوق بشر، تحریم‌های مختلف و غیره نیز وجود دارد. اگر آنها تعهد بدهند تحریم‌ها کاملاً برطرف می‌شود خوب! اشکالی ندارد. ولی اگر ما امضاء کردیم ولی آنها به تعهد خود عمل نکردند تکلیف چیست؟ مگر برجام را عمل کردند که ما تعهد دیگری بپذیریم. وقتی تحریم‌ها به جای خودشان باقی است آنها می‌گویند پول نفت‌تان را باید بریزید در یک حسابی و ما آن را کنترل کنیم. وقتی ما نمی‌‌توانیم پول‌مان را نقل و انتقال بدهیم اعضای FATF چه فایده‌ای دارند؟ فقط به اطلاعات ما بیشتر دسترسی پیدا می‌کنند. در خاتمه توصیه شما به عنوان یک مسئول با تجربه به جامعه نخبگان برای انتخابات چیست؟
من توصیه می‌کنم نخبگان باید برای انتخاب و ساخت دولت جدید کمک کنند نخبگان ما در بسیاری از کشورهای دیگر مشغول به کار هستند، ما چرا نباید از ظرفیت و توانمندی آنها در داخل کشور استفاده کنیم. متأسفانه بسیاری از نیروهای توانمند ما کنار نشسته‌اند. ما باید به آنان فرصت بدهیم. عدم شرکت در انتخابات به ضرر کشور است باید با حضور خودمان به فرد صالح رأی بدهیم.
انتهای پیام/
