گروه فرهنگ و هنر یکتاپرس؛ الهام عسگری، شاعر و مترجم خوب معاصر، فارغ التحصیل رشته ادبیات انگلیسی از دانشگاه علامه طباطبایی هست. او از دوران کودکی به شعر و ادبیات علاقه پیدا می کند و اولین ورودش را به دنیای نشر با چاپ کتابی تحت عنوان «مهرنامه ما» که در سال 94 به چاپ می رساند، آغاز می کند. هر چند که همیشه با فروتنی در باره این کتاب می گوید: اسمش را کودکی های شعرم گذاشته ام، چراکه این کتاب شامل شعرهایی است که من در دوره نوجوانی سروده ام.
در اینجا شما را به خواندن گفتگوی ما با این شاعر و مترجم نام آشنا دعوت می کنم:
درمورد کارهایی که تا الان کرده اید توضیح دهید.
در سال 95 مجموعه ای بنام «شاید» را به چاپ رساندم. بعد از آن مجموعه «کسی در این خانه نمی میرد» از کارلوس دروموند را ترجمه کردم و بعد از آن دیگر شعری ننوشتم؛ هرچند که تعدادی شعر چاپ نشده دارم اما درحال حاضر مشغول به کار ترجمه هستم.
همچنین رمانی بنام «راهنمای به آتش کشیدن خانه نویسندگان» از براک کلارک را ترجمه کرده ام که ترجمه و تجربه بسیار باارزشی بود برای من و درسال 99 توسط نشر نیماژ به چاپ رسید.
درحال حاضر بر روی کتاب جدیدی کار نمی کنید؟
به ترجمه‌ی کتاب دیگری فکر می‌کنم که دوست دارم نامش مستور بماند.
درباره سبک شعرتان توضیح دهید.
سبک شعر من آزاد است اما بیشتر خودم را مترجم می دانم تا شاعر.
چرا این سبک را انتخاب کرده اید؟
به اعتقاد من نوشتن شعر با نظم و اصول قریحه خاصی می خواهد که من این را در خود نمی دیدم از همین رو به سبک آزاد روی آورده ام و پیش آمدهایی که در وجودم منجر به تولید شعر شده است را نوشته ام.
از نظر شما ویژگی یک شعر خوب چیست؟
از نظر من شعر باید تفاوت زیادی با نثر داشته باشد که یکی از مهم ترین چیزهایی که این تفاوت را ایجاد می کند اتفاق های شاعرانه یا همان ضربه هایی است که در هر سطر یا هر بیت ممکن است رخ دهد. همچنین من یک مقدار خیال انگیز بودن را درشعر می پسندم که این تفاوت شعر با نثر را نمایان می کند.
منظورتان از اتفاق های شاعرانه چیست؟
غافل گیری است که از یک ساده گویی خیلی ویژه عبور می کند و به شعر تبدیل می شود.
بیشتر مسائلی که از آنها در شعرهایتان استنفاده کرده اید چیست؟
من در شعرهایم بیشتر از مسائل عاشقانه سخن گفته ام اما در بعضی از آنها هم به مسائل اجتماعی مانند فقر پرداخته ام.
این ویژگی از کجا در شما نشات گرفته است؟
از احساساتم نشات گرفته است هرچند که احساسات آدم به مرور زمان تغییر می کند و شاید آن زمانی که من شعر می نوشتم بسیار احساساتی تر و ظریف طبع تر بوده ام اما فکر می کنم اکنون ظرافت طبعم به علت مسائل، مصائب و دشواری های زندگی تغییر کرده است و شاید به همین علت کمی از شعر فاصله گرفته ام.
بنظرتان یک شاعر مسائل زندگی خود را وارد شعر می کند؟
بستگی به بینش شاعر دارد و ممکن است شاعری زیست خود را در شعر دخیل کند یا کلی نگر تر باشد و از دغدغه های اجتماعی که دارد در شعرش سخن بگوید و یا به مسائل عارفانه بپردازند و حتی ممکن است شاعری از خلاقیت زیادی برخوردار باشد و بتواند در مورد هر موضوعی شعر بسراید.
برای مثال زمانی تصور می کردیم که زبان شعر باید یک زبان فاخر و کلاسیک باشد و کلمات خاصی در آن بکار رود اما اکنون در شعرهای آزاد شاعران معاصر شاهد بکارگیری کلمات بسیار ساده و عامیانه هستیم که علت زیبایی این کلمات درست و بجا بکار بردن آنها است.
همچنین من شعرهایی که تصویری را خلق می کنند بسیار می پسندم و این مورد در کارهای من هم دیده شده و بسیار گفته اند که شعرهایم تصویری را در ذهن خواننده ایجاد می کند.
در مصاحبه ای گفته اید بجای پرداختن به لفظ و بازی های زبانی بیشتر سعی می کنید با عینیت گرایی ارتباط برقرار کنید و ساده گویی کنید. علت این انتخاب چیست؟
آن چیزی که من می نویسم از احساسات خودم نشات گرفته و به صورت جوششی از ذهنم بر صفحه کاغذ نقش بسته و با ویرایش و بازخوانی مجدد شاید از آن فرم اولیه خودش کمی فاصله گرفته باشد اما همیشه آن مفهوم اولیه در آن حفظ شده است. با این حال نمی توانم دلیل خاصی برای پرداختن به عینیت گرایی در شعرهایم بیاورم چراکه چیزی درونی در من است.
برای شعرهایتان نامی هم انتخاب می کنید؟
معمولا برای شعرهایم اسمی برنمی گزینم زیرا دوست ندارم که پیش زمینه خاصی به خواننده هایی که شعرهایم را می خوانند بدهم و بنظر من وقتی عنوانی به شعر داده می شود پیش زمینه ای در ذهن مخاطب بوجود می آید و تداعی لغاتی که شاعر در ذهن مخاطب باید بوجود آورد را از بین می برد.
بیشتر مخاطبان شعرهایتان را چه افرادی تشکیل می دهند؟
اکثر مخاطبان مجموعه مهرنامه ما را نوجوانان تشکیل می دهند چراکه من آن مجموعه را در دوران نوجوانی نوشته ام و در آن حال‌و‌هوا بودم. اما در کل به دلیل اینکه موضوع شعرهایم عاشقانه است کسانی که احساساتی هستند و به دنبال مفهوم عشق می گردند بیشتر می پسندند.
آیا تاکنون نقدی به شعرهایتان شده است؟
تاکنون نقد رسمی و مکتوب به شعرهایم نشده است اما در جمع هایی که در انجمن ها برگزار می شد نقدهایی شده است و من نقدهای وارد شده بر شعرهایم را همیشه سازنده می دانم تا مخرب چراکه در مقوله شعر نظریه های نسبی زیادی وجود دارد و نمی توان گفت که نقد خوب مطلق یا بد مطلق وجود دارد.
یک کار ترجمه درست مستلزم چه چیزهایی است؟
اولین و ساده ترین آگاهی که یک مترجم باید داشته باشد تا بتواند دست به کار ترجمه بزند آشنایی با زبان مبدا یعنی همان زبان اصلی که نیاز به ترجمه دارد و زبان مقصد یا همان زبان مادری است. البته طبیعتا تسلط به زبان مقصد از اهمیت بیشتری برخوردار است. همچنین زبان مادری، یک مترجم باید زبان مادری خود را پرورش دهد تا بتواند دست به کار ترجمه بزند و بنده این ویژگی را از همان زمان کودکی که به سرودن شعر پرداخته ام در خود تقویت کرده ام.
رعایت چه چیزهایی موفقیت یک مترجم را تضمین می کند؟
مترجم باید با انواع متنی که که قرار است بر روی آن کار کند آشنا باشد. برای مثال کسی که می خواهد رمان ترجمه کند باید هم به زبان مقصد و هم مبدا، رمان های بی شماری خوانده باشد تا بتواند خروجی بهتری داشته باشد. در کنار آنها آشنایی با قواعد و دستور زبان و توانایی برآمدن از پس دشواری های ترجمه هم مورد نیاز است.
بعضی اصطلاحات موقع ترجمه برای مردم کشورهای دیگر بی معنی است. در چنین مواقعی چه باید کرد؟
این موضوع از نکته های بسیار مهم در ترجمه است. مترجم در زمینه ای که قرار است ترجمه کند، می بایست تحقیق زیادی بکند. زیرا همانطور که گفتید خیلی از مطالب وجود دارد که وقتی به زبان دیگری برگردانده می شود درک معنای آن دشوار می شود. بنابراین وظیفه مترجم است که درباره آن مطالب تحقیق زیادی بکند تا بتواند مفهوم آن را به خوانندگان بصورت درست منتقل کند.
تفاوت ترجمه شعر و رمان در چیست؟
در رمان، مترجم با حجم زیادی از مطالب روبه رو می شود که شاید در وهله اول پرداختن به آن برای برایش سخت باشد اما شعر ممکن است حجم کمتری داشته باشد ولی ترجمه هر سطر آن به روزها تفکر و کار نیاز داشته باشد تا شاعرانگی در آن شعر حفظ شود زیرا دشواری های ترجمه شعر بیشتر از رمان است.
شما چقدر زمان برای ترجمه هرکار صرف کرده اید؟
برای ترجمه کار اولم که همان مجموعه شعر «کسی در این خانه نمی میرد» تقریبا چهارماه وقت صرف کرده ام و ترجمه دوم که همان «راهنمای به آتش کشیدن خانه نویسندگان» بود حدود یکسال به طول انجامید.
درباره ترجمه کتاب راهنمای به آتش کشیدن خانه نویسندگان بیشتر توضیح دهید.
این کتاب یکی از پرفروش ترین رمان های براک کلارک به حساب می آید که کمدی سیاهی دارد و خواننده را متحیر می کند، چراکه کلارک جملات اخلاقی را در قالب طنز بیان می کند.
آیا ممکن است که احساسات مترجم در هنگام ترجمه متن درگیر شود؟
بله همینطور است. لازم است اشاره کنم به کتاب «کسی در این خانه نمی میرد» از دوروموند. من در هنگام ترجمه شعرهای وی به قدری تحت تاثیر آثار این شاعر برزیلی قرار گرفتم که خود نیز در تولید شعر سخت گیر شدم. زیرا بصورت ناخودآگاه یا خودآگاه در ذهنم آنچه که می نوشتم را با شعرهای دروموند و یا دیگر شعرای بزرگ مقایسه می کردم و همین مقایسه سبب شد که دیگر هر شعری ننویسم. از این رو کار ترجمه بر روی خروجی متن های ادبی خودم تاثیر گذاشته است.
از شما متشکریم که در این گفتگو شرکت کردید.
من هم ممنونم و برای شما سرافرازی آرزومندم.
انتهای پیام/
سپاس از گروه فرهنگی یکتا پرس واستاد ابوترابی
نقش بانوان در زمینه های فرهنگی نظیر شعر و ترجمه بسیار
پررنگ تر شده که این سبب امیدواری هست
به مهربانو الهام عسگری مترجم وشاعر موفق کشورمان
تبریک می گویم
سبز باشید