دانشگاه ها مانع بروز کارهای خلاقانه بشریت است

گروه فرهنگ و هنر یکتاپرس؛ بخش اول گفتگو با مهندس علی عزتی رئیس انجمن هنرمندان خودآموخته کشور را خواندیم. که حاکی بود از گلایه ها به علت عدم حمایت متصدیان مربوطه و سنگ اندازی از طرف مسئولین فرهنگ و هنر در راستای ممانعت از فعالیت های گسترده این انجمن که بدون هیچ حمایتی شکل گرفته و پلی شده ما بین هنرمندان خودآموخته گمنام و بازار ارائه آثار و کسب درآمد.

در اینجا بخش دوم گفتگو با مهندس علی عزتی را دنبال می کنیم:

ارتباط و آشنایی با هنرمندان خودآموخته که به صورتی پراکنده در هر گوشه کشور ساکن هستند، به چه صورت انجام می گیرد؟
سالها است که من طی مکاشفات میدانی به دنبال هنرمندان خودآموخته  در روستاها، شهرها و مناطق محروم رفته ام تا افرادی که با مولفه های این ژانر هنری سنخیت دارند ارتباط برقرار کنیم و در این تبادل نظر و گفتمان ها، از آن عزیزان دعوت می کنم که در نمایشگاه های مشخص حضور یابند تا پس از رد شدن از برخی فیلترهای تعریف شده امکان همکاری ومعرفی هنرمندان خود آموخته بین ما و آنها ایجاد شود چراکه که ژانر خودآموخته بسیار محجور واقع شده است.
برخی از هنرمندان هم ممکن است وارد فضاهای آکادمیک در دانشگاه های هنر شوند اما پس از گذراندن چند ترم به این نتیجه برسند که دانشگاه آن چیزی را که باید به هنرمند نمی دهد از همین رو دانشگاه را رها می کنند و بصورت خود آموخته شروع به فعالیت می کنند.

در واقع هیچ دانشگاه و موسسه ای نمی تواند گوهر خلاقیت را پرورش دهد. دانشگاه ها صرفا محل کشف استعداد است. به عقیده من وقتی که هنرجویی وارد فضای دانشگاهی می شود خلاقیتش از بین می رود و از آن تهی می شود و این امر مانع از رشد و شکوفایی عرصه های نوین خلاقیت در هنرجو می شود به همین دلیل بنظرم افراد باید در یک فضای کاملا رها، پویا و در بستر طبیعی خودش به شکوفایی برسد.

ما این بستر را برای هنرمندان فراهم کرده ایم که جراتی داشته باشند تا دست به قلم شوند و با تشویق و ترغیب ما آثاری را خلق کنند که باعث حیرت جهانیان می شود.
برای نمونه در انجمن کارهای خانم کنیزعباس پناه را داریم از جزیره هرمز که مادری تنها است و به دلیل نداشتن پول برای خرید رنگ با استفاده از خاک های رنگی جزیره رنگ ساخت اما ما بعد از آشنایی با او شرایط را برایش فراهم کردیم تا به تهران بیاید و وقتی این عزیزان را به نمایشگاه ها و جشنواره ها دعوت می کنیم هزینه های حداقلی را برای آنها فراهم می کنیم و زمانی که در صحنه های رسانه ای حضور پیدا می کنند بسیار مورد تشویق دیگران قرار می گیرند و نقطه عطف مضاعفی برای آنها ایجاد می شود.

آیا شما بصورت شخصی کارهای هنرمندان را در خارج از کشور برای حضور در نمایشگاه ها ویا جشنواره ها هماهنگ می کنید؟

بله. کارهایشان را در شبکه های خبری منتشر می کنم. یکی از هنرمندان خودآموخته ای که با او کار کرده ام خانوم کازرونی بود که بیش از 2000 عروسک ساخته که برای هر عروسکی قصه ای مختص به آن تعریف می کند و زمانی که کارهای ایشان در گالری قرار گرفت بازتابی ملی و فراملی را برای ما به ارمغان آورد.

آیا این بازتاب ها باعث می شود که در خارج از ایران مخاطب پیدا کنند؟

بله درست است. بخشی از هماهنگی هارا برای فروش آثار و قرار دادن کارهای هنرمندان در خارج از کشور از طریق آشناها و دوستانم انجام می دهم و بخشی هم بصورت بداهه اتفاق می افتد. برای مثال زمانی که توریست ها به ایران می آیند ممکن است از گالری ها و جشنواره های برگزار شده در ایران دیدن کنند و در همان راستا با کارهای هنرمندان خودآموخته آشنا می شوند و ممکن است از کارها خوششان بیاید و با خرید از آنها و یا معرفی هنرمندان در کشور خودش یک پل ارتباطی میان هنرمندان خودآموخته و کشور دیگری ایجاد می شود که این در شکل حداقلی است.
در شکل حداکثری هم باید بگویم من در سال 92 نمایشگاهی از آثار سید علی صالحی در خانه هنرمندان برگزار کردم درحالی که آقای صالحی ابتدا راضی به اینکار نبود اما من در نشست خبری که در خانه ام برگزار کردم تمام خبرنگاران را به آنجا دعوت کردم و آقای صالحی را به عنوان شاعر و هنرمند خودآموخته در آن نشست معرفی کردم که بازتاب ملی داشت و در روز افتتاحیه نمایشگاه ایشان هم بیش از 2000 هزار نفر در خانه هنرمندان برای بازدید از نقاشی های آقای صالحی حضور یافتند.
بنابراین با اتفاقات این چنینی ما افراد را طی مکاشفات میدانی پیدا می کنیم و با تحریک و تشویق کردن آنها را مجبور می کنیم که جوهره ذات و هنر خود را به تصویر در آوردند.

ویژگی هنرمندان خود آموخته چیست؟

یکی از ویژگی های آنها این است که هیچگونه آموزش آکادمیکی ندیده اند و بدون هیچگونه شناختی از درک و مبانی هنر به خلق آثاری می پردازند که مایه حیرت جهانیان می شود و فقط این ویژگی مختص به هنرمندان ایران نمی شود بلکه ژانری است که از اواخر قرن نوزدهم تا اواخر قرن بیستم در جهان شکل گرفته اما آنچه که ما در بدو امر آستانه قرن بیست و یکم تشکیل داده ایم در قالب هنرمندان خودآموخته تعریف و به ثبت رسانده ایم و تمایز خودآموختگان با آموختگان در همین امر است که هنرمندان خودآموخته بدون آگاهی از درک تاریخ هنر، عدم آموزش آکادمیک و  عدم آگاهی از آثار فاخر نقاشی، آثاری را می آفرینند که به لحاظ ارزشی پهلو می زند به  کارهای معروف هنرمندان فاخر جهان.
ضمن اینکه هنرمندان خودآموخته بصورت ناخودآگاه دارای ادبیات ویژه ای هستند که بجای استفاده از زبان اندیشه که در فضاهای آکادمیک استفاده می شود، زبان عاطفه را در ادبیات به کار می برند به همین دلیل معتقدم که دانشگاه ها مانع بروز کارهای خلاقانه بشریت است و هیچ  ارگانی نباید به کودکان آموزش هنری دهد زیرا باید کودکان را در فضایی آزاد قرار داد تا بستری برایشان فراهم شود که بتوانند آن جوهره وجود خویش را نمایان کنند.
به گمانم برای همین امر است که ما طی یک بازه زمانی بستری را فراهم کرده‌ایم تا از این ژانر هنری که پیشینه‌ای به قدمت تاریخ بشریت دارد، حفاظت و صیانت کنیم. درواقع ما تنها از انقراض این ژانر جلوگیری کرده ایم درحالی که در طول تاریخ  مکاتب هنری بسیاری پدید آمده اند و بعد از مدتی بقای خود را دست داده و به دست فراموشی سپرده شده اند اما ژانر خودآموختگی همچنان پس از گذر قرن ها به حیات خود ادامه می دهد چراکه برایند فطرت و جوهره واقعی انسان است و در ژن هر انسانی نهادینه شده است از همین رو هیچوقت منقرض نمی شود.
 اما در عرصه معاصر کم‌کم داشت رو به فراموشی می رفت که با تشکیل انجمن در سال 85 و فعالیت من در این امر طی سه دهه و همچنین برگزاری نمایشگاه ها و جشنواره های مختلف و شناسایی، تشویق و تبلیغ هنرمندان خودآموخته سبب شد که به اعتلای این ژانر هنری کمک شایانی شود.

ایده تشکیل انجمن از کجا به فکرتان رسید؟

در واقع نطفه های شکل گیری انجمن با دیدن فیلم «باغ سنگی» از پرویز کیمیاوی شکل گرفت و به عقیده من یک نوع بدویت ویژه ای در ذات این فیلم نهفته شده بود که نشان داد ژانر خودآموختگی در حوزه زیست محیطی شکل گرفته است.
در نتیجه این خمیر مایه و سبقه تاریخی از آن دوران در من نهادینه شده بود و بعد از آشناییم با آقای توکل اسماعیلی، یکی از کارمندان دانشگاه هنر که با استفاده از متریال های بسیار ساده و یا تکه های دورانداختنی مجسمه های بسیار ارزشمند و حیرت آوری را می ساختند و سپس کشف هنر ایشان سبب گردید که نمایشگاه های متعددی برای نمایش آثارش برگزار کنم و پس از آن بود که تصمیم گرفتم به صورت رسمی انجمن هنرمندان خودآموخته را تاسیس کنم.

انتهای پیام/