زخم معده چیست؟

به گزارش گروه اجتماعی یکتا پرس، «زخم معده» (Gastric Ulcer)، زخمی دردناک در دیواره داخلی معده است که در صورت تشخیص دیرهنگام ممکن است باعث آسیب شدید به دیواره معده، خونریزی معده یا حتی سرطان معده شود. زخم معده در حدود 4٪ از مردم وجود دارد. در سال 2015 حدود 87/4 میلیون نفر در سراسر جهان مبتلا به زخم معده شدند. حدود 10 درصد از افراد حداقل در یک دوره از زندگی خود به زخم معده مبتلا می‌شوند. زخم معده منجر به مرگ 267،500 نفر در سال 2015 شد که در مقایسه با 327،000 مورد در سال 1990 بود.

زخم معده اولین بار در سال 1670 در پرنسس هنریتا گزارش شد. همچنین هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori)، در اواخر قرن بیستم توسط باری مارشال و رابین وارن به عنوان عامل ایجاد زخم معده شناخته شد، کشفی که در سال 2005 برای آن جایزه نوبل را دریافت کردند.

انواع زخم معده چه هستند؟

زخم معده نوعی اختلال اسیدپپتیک است. زخم‌های معده را می‌توان با توجه به محل قرارگیری و سایر عوامل طبقه‌بندی کرد. زخم معده بر اساس محل ایجاد شامل انواع زیر است:

زخم اثنی عشر

زخم مری

زخم معده

دیورتیکول مکل (زخم دیورتیکول مکل که به لمس بسیار حساس است.

طبقه بندی بر اساس مدل جانسون:

نوع I:

زخم در امتداد بدن معده، اغلب در امتداد منحنی کمتر در incisura angularis در امتداد موضع مقاوم (locus minoris resistantiae). با افزایش بیش از حد اسید همراه نیست.

نوع II:

زخم در بدن معده همراه با زخم اثنی عشر، همراه با ترشح بیش از حد اسید است.

نوع III:

در کانال پیلوریک در فاصله 3 سانتی متر از پیلوروس قرار دارد و با تولید بیش از حد ترشح اسید همراه است.

نوع IV:

زخم پروگزیمال معده

نوع V:

می‌تواند در کل معده رخ دهد و همراه با استفاده مزمن از NSAIDs (مانند ایبوپروفن) است.

چه عواملی باعث ایجاد زخم معده می شوند؟

زخم معده تقریباً همیشه ناشی از یکی از موارد زیر است:

عفونت با باکتری هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori)

استفاده طولانی مدت از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند آسپیرین، ایبوپروفن یا ناپروکسن

به ندرت نیز شرایطی که به سندرم زولینگر-الیسون معروف است، با افزایش تولید اسید در بدن می تواند باعث زخم معده و روده شود.

نشانه های زخم معده

 احساس سیری
 نفخ
 عدم تحمل غذاهای چرب
 سوزش سر دل
 ضعف
 از دست دادن اشتها
 کاهش وزن

زخم معده چگونه تشخیص داده می شود؟

تشخیص و درمان زخم معده به علائم و شدت زخم بستگی دارد. برای تشخیص این بیماری پزشک معمولا سابقه پزشکی بیمار را به همراه علائم و سایر داروهای تجویز شده یا بدون نسخه بررسی می کند.

برای رد عفونت هلیکوباکترپیلوری، ممکن است آزمایش خون، مدفوع یا آزمایش تنفس انجام شود. در آزمایش تنفس، باید مقداری مایع شفاف بنوشید و در کیسه ای بازدم کنید. اگر هلیکوباکتر پیلوری وجود داشته باشد، نمونه تنفس حاوی مقادیر بالاتر از حد نرمال دی اکسید کربن خواهد بود.

آزمایش‌ها و روش‌های دیگری که برای تشخیص زخم معده وجود دارد، شامل موارد زیر است:

بلع باریم

مقداری مایع سفید غلیظ (باریم) می نوشید که دستگاه گوارش فوقانی شما را می پوشاند و به پزشک کمک می کند معده و روده باریک را در عکس اشعه ایکس ببیند.

آندوسکوپی (EGD)

یک لوله نازک و سبک از طریق دهان وارد معده و قسمت اول روده باریک می شود. این آزمایش برای یافتن زخم، خونریزی و هر بافت غیر طبیعی مورد استفاده قرار می گیرد.

بیوپسی آندوسکوپی

یک قطعه از بافت معده برداشته می شود تا بتوان آن را در آزمایشگاه تجزیه و تحلیل کرد.

درمان های خانگی برای زخم معده

توجه داشته باشید که مصرف موادی مانند آنچه که در ادامه آمده است، علاوه بر داشتن یک رژیم غذایی سالم می تواند به کاهش اثرات هلیکوباکترپیلوری، باکتری مسئول بسیاری از زخم های معده، کمک کند.

با این حال، توجه به این نکته ضروری است که این مکمل ها برای جایگزینی داروهای تجویز شده یا برنامه درمانی فعلی شما نیستند. این مواد عبارتند از:

پروبیوتیک‌ها

عسل

گلوتامین (منابع غذایی شامل مرغ، ماهی، تخم مرغ، اسفناج و کلم )

رژیم غذایی و زخم معده

فاکتورهای تغذیه‌ای مانند مصرف زیاد غذاهای تند تا قرن ۲۰ از عوامل ایجاد زخم معده محسوب می‌شدند که امروزه میزان ارتباط آن‌ها با این بیماری بسیار اندک شناخته می‌شود. مصرف الکل نیز یکی دیگر از عللی است که در گذشته به تنهایی عامل ایجاد زخم معده دانسته می‌شد اما امروزه ثابت شده است که تنها در صورتی که با عفونت هلیکوباکتر همراه باشد خطر زخم معده را بالا می‌برد. در ادامه برخی از غذاهای مفید و مضر برای زخم معده را توضیح داده‌ایم.

غذاهای مضر برای زخم معده

برخی از غذاها با اسیدی کردن معده یا کمک به رشد و تکثیر هلیکوباکترپیلوری عوارض ناشی از زخم معده را شدیدتر می‌کنند:

شیر: در گذشته باور عمومی بر آن بود که شیر با خنثی کردن اسید معده درد را کاهش می‌دهد اما امروز می دانیم که شیر نه تنها به جلوگیری یا تسکین زخم کمک نمی‌کند بلکه با تحریک ترشح اسید بیشتر، اوضاع را وخیم‌تر خواهد کرد.

چربی و غذاهای چرب: هضم چربی‌ها مشکل‌تر از سایر ترکیبات غذایی است و می‌تواند منجر به درد شکم و نفخ شود. از طرفی، معده برای هضم آن ناچار به ترشح اسید بیشتری شود که علائم را شدید می‌کند.

غذاهای تند: تا سال‌ها، پزشکان معتقد بودند که غذاهای پرادویه دلیل اصلی ایجاد زخم معده هستند. اکنون می‌دانیم که فقط در برخی افراد مصرف غذاهای تند باعث تشدید علائم می‌شود اما عامل زخم معده نیست.

غذاهای مفید برای زخم معده

از آنجایی که یکی از دلایل اصلی ابتلا به زخم معده، وجود مقادیر بالای هلیکوباکتر پیلوری است، مصرف برخی غذاها می‌تواند به کاهش تکثیر این باکتری کمک کند و همچنین منجر به کاهش عوارض ناشی از زخم گوارشی شود.

پروبیوتیک‌ها: پروبیوتیک‌ها به رشد و تکثیر باکتری‌های مفید سیستم گوارش کمک می‌کنند. با جایگزینی این باکتری‌ها، میکروب‌های بیماری‌زای ایجاد کننده زخم معده مانند هلیکوباکتر به صورت رقابتی کاهش پیدا می‌کنند و سیستم ایمنی بدن تقویت می‌شود و زخم سریعتر بهبود می‌یابد. ماست، کفیر و دوغ سرشار از پروبیوتیک هستند و علاوه بر آن‌ها می‌توان از مکمل‌های حاوی پروبیوتیک نیز استفاده کرد.

فیبر: سیب، گلابی، بلغور، سبزیجات، جو دوسر و سایر غذاهای سرشار از فیبر، ضمن کاهش نفخ و درد، میزان اسید را در معده کاهش می‌دهند. تحقیقات نشان داده‌اند که رژیم غذایی غنی از فیبر به جلوگیری از گسترش زخم نیز کمک می‌کند.

فلفل دلمه‌ای قرمز: سرشار از ویتامین C است که به روش های مختلف از سیستم گوارش غذا در برابر زخم معده محافظت می‌کند. ویتامین C نقش مهمی در ترمیم زخم و افزایش قدرت سیستم ایمنی برای مبارزه با میکروب‌ها دارد.

انتهای پیام/