به گزارش سرویس فرهنگی یکتاپرس، فارس آغاز شیوع موج جدید ویروس کرونا در کشور، دوباره اهمیت ارائه خدمات مجازی و غیرحضوری مراکز فرهنگی همچون کتابخانه‌ها و موزه‌ها به فرهنگ‌دوستان به ویژه پژوهشگران را پررنگ کرده است.
کتابخانه و موزه ملی ملک، موقوفه فرهنگی آستان قدس رضوی از جمله اماکنی است که درپی شیوع کرونا برروی علاقه‌مندان بسته شد، البته این مکان در مقاطعی بازگشایی شد اما مسئولان موزه برای این امر فکر دیگری کردند.
این موقوفه با اتکا به سابقه درخشان خود در استفاده از ظرفیت‌های فضای مجازی، توانسته در حدود یک سال و نیم اخیر، خدمات غیرحضوری ارزشمندی را به دوستداران فرهنگ و هنر اسلامی، ایرانی ارائه دهد.
مدیرعامل مؤسسه کتابخانه و موزه ملی ملک درباره خدمات مجازی این مؤسسه میگوید: اهل تاریخ و هنر در سال‌های گذشته به صورت حضوری و غیرحضوری امکان استفاده از خدمات و منابع گوناگون این مؤسسه را داشتند، اما کتابخانه و موزه ملی ملک از اواخر سال ۹۸، طبق دستورالعمل‌های ستاد مقابله با کرونا مجبور به توقف خدمات حضوری خود در بازه‌های زمانی مختلف شد. این شرایط خاص موجب شد تا این موقوفه بر گستره خدمات غیرحضوری و مجازی خود در راستای روشن نگاه‌داشتن چراغ پژوهش و تولید آثار فرهنگی بیفزاید.
غلامرضا خواجه‌سروی از بانک اطلاعاتی آثار گنجینه ملک به عنوان یکی از بسترهای ارائه خدمات غیرحضوری این مؤسسه نام می‌برد و میگوید: این بانک اطلاعاتی در راستای معرفی منابع کتابخانه‌ای و اشیای موزه‌ای گنجینه ملک و امکان دسترسی عموم پژوهشگران داخل و خارج کشور به داده‌های دیجیتال آثار، در نخستین سال‌های دهه 90 خورشیدی راه‌اندازی شد و مورد توجه مخاطبان قرار گرفت.
او با تأکید بر اینکه توسعه روزافزون این بانک اطلاعاتی در دستور کار مؤسسه قرار دارد، می‌افزاید: در حال حاضر اطلاعات و تصاویر بیش از ۳۷ هزار اثر در قالب افزون بر ۲۰ مجموعه مختلف به صورت برخط(آنلاین) در این بانک در دسترس عموم علاقه‌مندان قرار دارد.
معرفی مجموعه‌های پرتعداد
آثاری متنوعی از «سکه و نشان»، «تمبر»، «منسوجات»، «فرش»، «نقاشی»، «نگارگری»، «آثار لاکی»، «خوش‌نویسی»، «فلز»، «چوب»، «شیشه»، «سنگ»، «عاج و استخوان» و «سفال، سرامیک و چینی» تا «نسخه خطی»، «اسناد و فرامین»، «مطبوعات و نشریات»، «نقشه»، «عکس و آلبوم»، «اسناد کتابخانه‌ای» و «کتاب‌های چاپی» در بخش مجموعه‌های وب‌سایت مؤسسه کتابخانه و موزه ملی ملک قابل بررسی است.
مدیرعامل این مؤسسه میگوید: داده‌های دیجیتال قابل انتشار از آثار گنجینه ملک با انجام مراحل مستندنگاری تصویری و کارشناسی، با رعایت اصول و تمهیدات حفاظتی، در بالاترین کیفیت و استانداردها تهیه میشود.
خواجه‌سروی با اشاره بر اینکه کتابخانه ملی ملک، یکی از شش کتابخانه بزرگ کشور در حوزه نسخه‌های خطی به شمار می‌آید، اضافه می‌کند: پرتعدادترین مجموعه آثار موجود در بانک اطلاعاتی این مؤسسه متعلق به مجموعه نسخه‌های خطی با حدود ۱۹ هزار عنوان است. سپس به ترتیب می‌توان به مجموعه سکه و نشان با ۷ هزار و ۲۰۰ عنوان، مجموعه اسناد با ۵ هزار و ۸۰۰ عنوان و مجموعه تمبر با ۳ هزار و ۲۰۰ عنوان ثبت‌شده اشاره کرد.
توسعه روزافزون مجموعه‌ها
در ادامه مسئول بخش مستندنگاری اداره اطلاعات فرهنگی و حفاظت فنی مؤسسه کتابخانه و موزه ملی ملک درباره اقدامات سال جاری مؤسسه در این حوزه میگوید: مجموعه «پاکت‌های مُهر روز» در قالب ۶۲۰ عنوان و مجموعه «بوکلت، فولدر و ماکزیمم کارت» در قالب ۷۵ عنوان به تازگی در این بانک اطلاعاتی قرار گرفته است.
محسن حق‌گو می‌افزاید: همچنین با اتمام مراحل مستندنگاری و کارشناسی ۱۳۵ قطعه گلیم از مجموعه اهدایی حسینعلی سودآور، نوه حاج حسین آقا ملک، مرحله ورود اطلاعات این مجموعه آثار به بانک اطلاعاتی مؤسسه آغاز شده است و تا یک ماه آینده اطلاعات دیجیتال این گلیم‌ها هم در دسترس عموم علاقه‌مندان قرار می‌گیرد. این مجموعه نفیس شامل گلیم‌های متنوعی از نقاط مختلف ایران است.
او با بیان اینکه مجموعه جدیدی از اسناد خانوادگی زنده‌یاد حاج حسین آقا ملک به منظور تهیه نسخه دیجیتال آنها در اختیار مؤسسه کتابخانه و موزه ملی ملک قرار گرفت، ادامه می‌دهد: این اسناد تاریخی هم فهرست‌نویسی شده و همراه با تصاویرشان در حال بارگذاری در بانک اطلاعاتی مؤسسه است. در حال حاضر بیش از ۲۰۰ عنوان از این آثار به صورت برخط در دسترس پژوهشگران قرار دارد.
معرفی اهداکنندگان آثار
هر اثری که در بانک اطلاعاتی وب‌سایت کتابخانه و موزه ملی ملک معرفی شده دارای اطلاعاتی همچون شماره اموالی، موضوع اثر، تاریخ خلق، ابعاد، جنس، تکنیک و... است. در این بین، حق‌گو تصریح می‌کند: تمامی آثار در راستای تکریم از نیک‌اندیشان حوزه فرهنگ و هنر با ذکر نام واقف یا اهداکننده آنها در این بانک اطلاعاتی معرفی میشود.
او با اشاره بر اینکه تمامی تصاویر قابل نمایش آثار گنجینه ملک همراه با اطلاعات آنها در بخش مجموعه‌های وب‌سایت مؤسسه بارگذاری میشود، می‌افزاید: عموم فرهنگ‌دوستان می‌توانند با مراجعه به این بخش، این آثار و تصویرهای مرتبط را مشاهده و در صورت نیاز دریافت کنند. امکان جست‌وجو در هر مجموعه هم برای مخاطبان وجود دارد.
مسئول بخش مستندنگاری کتابخانه و موزه ملی ملک بیان می‌کند: البته در خصوص بعضی از مجموعه آثار همچون نسخه‌های خطی با توجه به حجم بالای تصاویر تنها امکان نمایش صفحات منتخبی از آنها وجود دارد و پژوهشگران در صورت نیاز به تعداد تصاویر بیشتر می‌توانند با این موقوفه ارتباط برقرار کرده و درخواست مکتوب خود را به بخش ارائه خدمات غیرحضوری مؤسسه ارسال کنند تا پیگیری شود.
دریای کلیدواژگان
مؤسسه کتابخانه و موزه ملی ملک در کنار معرفی مجموعه‌های متنوع در بانک اطلاعاتی آثار خود، بخشی با عنوان «کلیدواژگان» هم ایجاد کرده است. حق‌گو در این باره میگوید: این مؤسسه مرحله واژه‌گزینی برای هر کدام از آثار خود را از سال ۱۳۹۵ آغاز کرد و از آنجایی این بخش همچون دریایی بی‌پایان است، توانسته بخشی از آن را به انجام برساند.
او ادامه می‌دهد: در این مرحله، علاوه بر استخراج واژگان کلیدی مرتبط با هر اثر، برای خود آن واژه هم توضیحات مختصری تهیه میشود. یعنی اگر آن واژه یک اصطلاح همچون مقرنس و معرق یا اَعلام آثار مثل نام نویسنده باشد، در قالب یک کار شبه دانشنامه‌ای، اطلاعاتی درباره آن واژه به این بخش اضافه میشود. بنابر این وقتی یک کلیدواژه را جست‌وجو می‌کنید، در کنار دیدن آثاری که آن کلیدواژه در معرفی‌شان بکار رفته است، می‌توانید توضیحاتی درباره خود کلیدواژه هم بخوانید و با آن بیشتر آشنا شوید.
فرهنگ‌دوستان برای دسترسی به اطلاعات مجموعه آثار مؤسسه کتابخانه و موزه ملی ملک و آشنایی با سایر خدمات غیرحضوری این مؤسسه می‌توانند به وب‌سایت آن به نشانی «malekmuseum.org» مراجعه کنند.
انتهای پیام/
