قتل از روی ترحم یا اتانازی چیست؟

به گزارش گروه اجتماعی یکتا پرس، اتانازی ریشه یونانی داشته و به معنای مرگ خوب، مرگ راحت، مرگ شیرین، مرگ سفید و قتل از روی ترحم است. اتانازی، در واقع به معنای کمک دلسوزانه به تسریع در مرگ و پایان دادن به زندگی بیماری که در رنج و عذاب سخت به سر می برد، مطرح می شود. در اصطلاح حقوقی، اتانازی، عبارت است از همکاری آگاهانه و عمدی، با رضایت بیمار یا بستگان او، برای پایان دادن به حیات بیماری غیر قابل درمان، توسط پزشک به منظور نجات بیمار از درد و رنج.
قتل، ممکن است به وسیله خود شخص (خودکشی) یا به وسیله دیگری انجام گیرد که اسلام هر دو مورد را به جهت ارزش و حفظ کرامت حیات انسانی، نهی کرده است، حتی اگر قتل از روی ترحم باشد. اسلام، حیات انسان را به عنوان امانتی در دست وی دانسته و بر این اساس حق سلب حیات را از وی به طور کلی منع و حرام اعلام کرده است، تا جایی که رضایت مقتول و انگیزه قاتل، تاثیری در حرمت آن نمی گذارد.

انواع قتل از روی ترحم یا اتانازی 

اتانازی فعال :

قتل از روی ترحم با انجام عمل مثبت مادی شامل اقداماتی صریح مانند تزریق کشنده به بیمار و مانند این می باشد. اتانازی فعال شامل دو نوع اتانازی فعال داوطلبانه و اتانازی فعال غیر داوطلبانه است.

اتانازی فعال داوطلبانه: 

در اين نوع از اتانازی فعال، بيمار در شرايطی است که آگاهانه می تواند نسبت به زندگی خود تصميم گيری کند و خود، خواهان پايان دادن به زندگي اش است.

اتانازی فعال غیر داوطلبانه: 

در اين حالت، بيمار شرايط اساسي و حقوقي لازم براي تصميم گيري نسبت به زندگي و مرگ خود را ندارد. به طور مثال، بيمار بيهوش است و يا اينكه هنوز به سن قانوني نرسيده است که در اين حالت معمولاً پزشك، كميته اخلاق پزشكي يا اولياي بيمار درباره مرگ بيمار تصميم مي گيرند.

اتانازی غیر فعال :

قتل از روی ترحم با ترک فعل که شامل قطع دارو و یا درمانی که برای معالجه و حفظ حیات
بیمار لازم است می شود. اتانازی غیر فعال شامل دو نوع اتانازی غیر فعال داوطلبانه و اتانازی غیر فعال غیر داوطلبانه است.

اتانازی غیر فعال داوطلبانه: 

در اين نوع از اتانازي، بيمار درمان خود را رد مي كند تا در مرگش تسريع ايجاد شود. در اين زمينه به خودکشي با مساعدت ديگران، اعم از پزشک و اطرافيان بيمار نيز مي توان اشاره كرد. چرا که در اين حالت نيز اين افراد با آگاهي از قصد بيمار مبني بر خودکشي، شرايط لازم براي تحقق آن را فراهم مي كنند.

اتانازی غیر فعال غیر داوطلبانه: 

اين نوع از اتانازي، معمولاً در مورد بيماراني به كار گرفته مي شود كه شرايط بسيار حادي دارند و پزشكان هم مطمئن هستند كه درمان آنها امكان پذير نيست، از اين رو بدون رضايت بيمار درمان را قطع مي كنند يا در صورت پيشرفت بيماري، درماني را آغاز نمي کنند.

مجازات قتل از روی ترحم یا اتانازی

در اکثر نظام های حقوقی دنیا، قتل از روی ترحم، فرقی با اقسام دیگر قتل نداشته و قتل از روی ترحم هم مشمول وصف جزایی شده و مرتکب به مجازات مقرر در قانون محکوم می شود. در برخی کشورها هم نظیر بلژیک و سوییس کشتن دیگری با قصد مرگ راحت برای وی فاقد جنبه جزایی بوده و در کشوری همچون آلمان مجازات قتل با تخفیف اعمال می شود.

قانون گذار در حقوق جزای ایران در خصوص حکم قتل از روی ترحم به صراحت سخنی نگفته است. اما در ماده 365 قانون مجازات اسلامی اشعار می دارد: در قتل و سایر جنایات عمدی، مجنی علیه می تواند پس از وقوع جنایت و پیش از فوت، از حق قصاص گذشت کرده یا مصالحه نماید و اولیا دم و وارثان نمی توانند پس از فوت او، حسب مورد مطالبه قصاص یا دیه کنند، لکن مرتکب به تعزیر مقرر در کتاب پنجم « تعزیرات» محکوم می شود. پس اگر سبب مرگ مجنی علیه توسط مرتکب جرم فراهم شده و سپس جانی از قصاص گذشت کرده یا در اثر همان سبب بمیرد، اولیا دم نمی توانند بر خلاف آن عمل کند.

بر اساس این ماده، می توان گفت، اگر چه رضایت مجنی علیه عامل توجیه کننده، برای قتل خود محسوب نمی شود، اما با این وجود قانون گذار با تصریح این ماده رضایت مجنی علیه را استثنائا پذیرفته و آن را موجب زوال کیفر قاتل به لحاظ جنبه خصوصی جرم ( قصاص و دیه ) دانسته است.

موافقان و مخالفان اتانازی:

کشورهای مختلف جهان، موضع گيري مختلفی به مسأله اتانازی دارند، مثلا کانون جنایی کانادا آنرا در زمره خودکشي قرار داده و راهنمايي یا کمک به یک شخص برای انرا اقدامی شایسته سزاوار کیفری دانسته است. نهاد انجمن پزشکی سوئیس و کمیته ملی اخلاقیات این کشور، اتانازی را در موردهای خاص جایز می داند.در بلژیک هم اتانازی جایز محسوب می شود.هلند این عمل را در صورتی مجاز می داند که امیدی به بهبودی نباشد و ضمنا خود بیمار این درخواست را داشته باشد.

از نظر دین اسلام ، اتانازی مورد قبول نیست. جسم انسان، امانتی در دست انسان است و وی باید هرکاری برای حفظ این بدن انجام دهد و حتی در صورت امتناع، پزشک نمی تواند به زور او را درمان کند. در یهودیت و مسیحیت هم این عمل پذیرفته نیست و تنها در ادیان آسیایی ای مانند بودائیسم، شینتوئیسم و کنفسیویسم پذيرفته شده است.

انتهای پیام/