دلالان در بازار آزاد کاغذ بی رحمانه می تازند

طی دوسال اخیر با همه گیری ویروس کرونا در کشور اکثر مشاغل از جمله مشاغل حوزه فرهنگی و فعالان صنعت چاپ و نشر آسیب زیادی را متحمل شده است.

علاوه برآن تورم، تحریم، نبود کاغذ و مواد اولیه آن دربازار وهمچنین کاهش قدرت خرید مردم بر مشکلات عدیده این حوزه دامن زده است به همین سبب تقاضا برای خرید کتاب کاهش و قیمت کتاب های چاپ شده روز به روز افزایش یافته است.
این روزها کتاب فروشی ها و انتشاراتی ها زیر سایه بیماری کوید 19 روزگار را سپری می کنند و دچار رکود شده اند. ما در اینجا مدیر نشر گفتگویی درباره اوضاع نشر و مشکلات امروزی آن در مقایسه با قبل از دوران کرونا داشتیم که به اتاق می خوانیم:

قیمت های نجومی کتاب برای مردم قابل درک نیست

آقای علیرضا اسدی مدیر انتشارات نیماژ در این باره گفت: آسیب های ناشی از کرونا در کشور ما دو برابر از سایر کشورها بوده است زیرا ما از قبل، مسئله تحریم را هم در حوزه کتاب داشته ایم و با اپیدمی شدن بیماری کرونا مشکلاتمان دوچندان شد. متاسفانه در این دوره باوجود کاهش تعداد کتب چاپ شده نسبت به دوسال اخیر، قیمت هر جلد کتاب 3 الی 4 برابر شد که خواننده را دچار سردرگمی کرد.

از جمله مشکلاتی که طی دوسال اخیر برای فعالان حوزه چاپ و نشر به وجود آمد این بود که نمایشگاه بین المللی کتاب تهران و همچنین نمایشگاه های استانی که منبع درآمد بسیار مهمی برای ناشران تلقی می شدند، برگزار نشد. از همین رو ناشران با کمبود جدی نقدینگی مواجه شدند و برای آن ها دیگر جایگاهی مثل کتابفروشی ها که که جایگاهی دراز مدت برای فروش نقدی آثارشان محسوب می شد، وجود ندارد.

مسئله دیگر بحث تحریم است. زمانی دولت کاغذ یارانه ای به انتشاراتی ها تخصیص می داد از همین رو کتاب ها از قیمت قابل قبولی برخوردار بودند اما اکنون وضعیت مشخصی برای تخصیص کاغذ از سوی دولت وجود ندارد و معلوم نیست که آیا این تخصیص درحوزه چاپ و نشر اتفاق می افتد یا خیر؟

با وجود این شرایط، برخی از ناشران مجبور به خرید کاغذ از بازار آزاد و با قیمت 300 الی 400  شده اند اما برخی از ناشران هم با کاغذ ارز دولتی و با قیمت 150 الی 200 تومان از هر صفحه، درحال انتشار کتاب هستند که این امر باعث ایجاد یک دوگانگی جدی میان ناشرانی که از کاغذ ارز دولتی برخوردارند با ناشرانی که با قیمت آزاد کاغذ تهیه می کنند ایجاد شده است. برای مثال یک کتاب 300 صفحه ای که دوسال پیش با قیمت 35 الی 40 هزار تومان در بازار عرضه می شد اکنون همان کتاب حداقل با قیمت 150 هزار تومان در کتابفروشی ها به فروش می رسد.

این معضل سبب شده است تا ناشرانی که با قیمت آزاد، کاغذ تهیه و کتاب چاپ می کنند، به گران فروشی متهم شوند. فارق از این بحث، قیمت های نجومی کتاب های چاپ شده برای متقاضیان قابل درک نیست  و تصور می کنم این موضوع به همین زودی ها هم برای مردم جا نیفتد چراکه افراد کتاب خوان معمولا از قشر دانشجو، فرهنگی و یا طبقه متوسط جامعه هستند که باتوجه به قیمت زیاد کتاب مجبور می شوند از خریدن و خواندن کتاب صرف نظر کنند. زیرا زمانی که وضع اقتصادی جامعه بهم می ریزد و دچار مشکل می شود اولین چیزی که از زندگی مردم حذف می شود، کتاب است. از همین رو مشکل جدی به حوزه نشر وارد می شود و این حوزه را دچار آسیب می کند.

برای مثال ما در سال 98 در حدود 200 هزار کتاب را در انتشارات خود می فروختیم اما طی این دوسال اخیر مجموعا 100 هزار جلد کتاب را به فروش رسانده ایم و با یک افت بسیار محسوسی رو به رو شده ایم.

اتحادیه ناشران و وزارت ارشاد با هم همکاری کنند

خانم سمانه رزاقی، مدیر انتشارات نفیر درباره وضعیت حوزه چاپ و نشر در دوران کرونایی گفت: طی این دوسال اخیر نه تنها حوزه چاپ و نشر که اکثر کسب و کارها آسیب دیده و ضعیف شده اند. علاوه برآن عواملی چون گرانی دلار، تحریم ها و کمبود کاغذ شرایط را برایمان دشوار تر کرده است زیرا ما کاغذهای وارد شده را با قیمت های بسیار گزافی در بازار تهیه می کنیم که به دنبال آن قیمت کتاب ها افزایش و تقاضای مردم برای خرید کتاب کاهش یافته است.

ما در حدود دو سال پیش کاغذ را از اتحادیه تهیه می کردیم و هر بند کاغذ با مبلغی حدود 250 الی 300 تومان به صورت یارانه ای به دست ما می رسید اما اکنون قیمت هر بند کاغذ نسبت به دو سال گذشته، 2 الی 3 برابر شده است چراکه دیگر اتحادیه کاغذ یارانه ای به فعالان حوزه چاپ و نشر اختصاص نمی دهد و ما به ناچار مجبور به تهیه کاغذ از بازار آزاد هستیم و باعث تاسف است که در این بحران، اتحادیه و وزارت ارشاد برای تخصیص دوباره کاغذ یارانه ای با فعالان حوزه چاپ و نشرهمکاری ندارند.

لازم به ذکر است که ما تا قبل از کرونا چیزی درحدود 10 تا 15 عنوان کتاب را در سال به چاپ می رساندیم  اما طی این دو سال اخیر در مجموع شاید نصف این میزان کتاب را منتشر کرده ایم زیرا کم شدن مراجعه کنندگان سبب شده است که چرخه پخش و کتابفروشی ها دچار ضعف شود. هرچند که  در این مدت فروش آنلاین جایگزین فروش پخشی در کتاب فروشی ها شده است اما برای انتشارات ما که کتاب های پرفروشی برای عرضه نداریم  فروش آنلاین پاسخگوی مشکلاتمان نمی باشد.

دراین بحران راه حلی که می تواند انتشاراتی هارا از بن بست و رکود خارج کند همکاری اتحادیه و وزارت ارشاد برای تخصیص دوباره کاغذ یارانه ای به فعالان این حوزه است. همچنین دست مافیای کاغذ باید در این عرصه کوتاه شود تا کاغذ با قیمت واقعی در بازار به فروش برسد و به سمت متعادل سازی گام بردارد.

وضعیت چاپ و نشر در کما قرار دارد

آقای داود سوران مدیر انتشارات آثار برتر درمورد وضعیت کنونی نشر گفت: اوضاع کتاب از همان دوران نخستین هم خوب نبود و کتاب همیشه محجور واقع شده است. با شیوع ویروس کرونا هم اوضاع کتاب رو به وخامت رفت وبه دلیل تعطیلی نمایشگاه های کتاب تهران و استان ها، مولف ها انگیزه خود را برای چاپ کتاب را از دست داده اند چراکه اکثر فروش آن ها از طرق برگزاری نمایشگاه ها اتفاق می افتاد اما با عدم برگزاری نمایشگاه ها فروش آن چنانی برای کتب چاپ شده صورت نمی گیرد؛ از همین رو وضعیت نشر ما و همه همکارانمان در این عرصه رو به وخامت است ولیکن به نظر من انجام دادن کارهای فرهنگی طی همین دوران توسط برخی از دوستان کار ارزشمندی به شمار می رود.

در خصوص توزیع کاغذ هم گلایه ای از اتحادیه ناشران کتاب دارم زیرا تا دوسال گذشته اتحادیه کار توزیع کاغذ را بصورت مرتب انجام می داد اما یک سالی می شود که اکثر ناشران کاغذی دریافت نکرده اند و قیمت کاغذ نسبت به دوسال گذشته 6 برابر شده است.

در این اوضاع تنها توقعی که ناشران از مسئولان دارند رسیدگی به وضعیت توزیع کاغذ است چراکه  قیمت کاغذ در بازار آزاد بسیار بی رحمانه محاسبه می شود و ما شاهد افزایش قیمت کاغذ بصورت هفتگی یا حتی روزانه هستیم درحالی که دوسال گذشته شاید این افزایش قیمت به صورت ماهانه اتفاق می افتاد؛ در نتیجه وضعیت چاپ، کتاب و کاغذ در کما به سر می برد و برای خارج شدن از این بحران به یک شوک احتیاج دارد تا وضعیت فرهنگی و مطالعه در جامعه ما رو به بهبودی برود.

براساس گزارشی که از وضعیت کارمان طی دوسال اخیر گرفته ام می توانم بگویم که که ما در سال 98 بین 80 تا 90 عنوان کتاب در انتشارات چاپ کرده ایم درحالی که این میزان در سال جاری به نصف رسیده است و امسال حدودا 40 تا 50 عنوان کتاب را به چاپ رسانده ایم اما اگر مسئولان همت کنند و وضعیت توزیع کاغذ را بهتر از گذشته انجام دهند، می شود آن ضربه اقتصادی که به برخی از ناشران وارد شده را جبران کرد.

هرچند که شاید به سرعت خسارات وارد شده به این حوزه طی این دوسال اخیر جبران نشود اما امید است که با مدیریت و نظارت صحیح مشکلات متعدد فعالان حوزه چاپ و نشر حل شود.

انتهای پیام/