به گزارش یکتاپرس، دکتر امین فرجی، عضو هیات علمی دانشگاه تهران و رییس مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران، در گفتگو با خبرنگار سیناپرس با اشاره به لزوم هوشمند سازی شهرها و ساخت شهرهای هوشمند برای برون رفت از بحران های زیست محیطی، درباره عناصر مهم شکل گیری شهرهای ایران از گذشته تا کنون گفت: اغلب شهرهای کشورمان از جمله تهران، تبریز و غیره در مکان های کوهپایه ای شکل گرفتند؛ در واقع دو عنصر در مکان گزینی شهرها تاثیر داشت، آب و دیگری خاک. وقتی به نقشه شهرهای ایران نگاه می کنیم، می توان گفت تمامی شهرهای ما یا در کنار منابع آبی یا در پایکوه ها شکل گرفتند. چون در گذشته اقتصاد شهرها بر پایه تولیدات کشاورزی بوده است، باید به منابع آب و خاک دسترسی می داشتند و همین امر دلیل توسعه شهرها شد.
وی افزود: نزدیک به هزار و ۲۴۰ شهر در ایران وجود دارد که می توان اذعان کرد تمامی آن ها به منابع طبیعی و کشاورزی از جمله خاک مساعد دسترسی مناسبی داشتند. حتی شهرهای کویری ما نظیر کرمان هم در مکانی شکل گرفته است که از آب و خاک خوبی برخوردار بوده به همین دلیل رشد آن باعث شده است که هفتاد درصد زمین های کشاورزی این شهر از بین برود.
این عضو هیات علمی دانشگاه تهران با تشریح اینکه هدف از شهرهای هوشمند ایجاد رشد و توسعه با به کارگیری ظرفیت های موجود در هر منطقه است، تاکید کرد: ما در شهر هوشمند می‌خواهیم چالش هایی از قبیل دسترسی حتمی به منابع طبیعی و استفاده زیاد از آن را از بین ببریم و یا کمرنگ کنیم. موضوعی وجود دارد تحت عنوان تنسیق زمین در آمایش سرزمین؛ به این معنی که انسان ها نباید هر آنچه که می خواهند را از زمین و منایع آن بهره برداری کنند و باید متناسب بر ظرفیت مکان ها کاربری ها را بسازند.
فرجی افزود: در شهر های هوشمند می‌خواهیم دست روی نقاطی بگذاریم که بدون آسیب به محیط زیست متناسب با ظرفیت ها بهره برداری مناسبی داشته باشیم. چراکه نمی توانیم به طور یکسان از تمامی پهنه های کشورمان بهره مند شویم؛ مطابق با تعریف آمایش سرزمین باید از هر مکانی متناسب با آن بهره یگیریم.
به گفته فرجی زمانی می توانیم اینگونه از زمین استفاده کنیم که مجهز به ابزارهای هوشمند باشیم. پیشرفت ماهواره های فضایی به بشر این امکان را در قرن بیستم داد. برای مثال سری ماهواره های لندست که نسل هفتم خود را تجربه می کند، اطلاعات دقیق و همه جانبه زیادی از زمین و حتی لایه های دقیق زمین شناسی را به انسان داده است.
باید به ابزارهای هوشمند مجهز شویم
رییس مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران با تاکید بر استفاده از ابزارهای هوشمند خاطر نشان کرد: زمانیکه به ابزارهای هوشمند مجهز می شویم، شناخت دقیقی از ظرفیت های زمین پیدا می کنیم و همین امر ما را در آمایش سرزمین و شناخت بروز انواع مخاطرات در محیط یاری می کند. اینکه در بسیاری از مخاطرات خسارات زیادی را متحمل می شویم ناشی از عدم اطلاع دقیق از ظرفیت های مکانی در شهرهای کشورمان است؛ همین امر باعث می شود که ما به محیط مقروض شویم و این به عدم شناخت ما بر می گردد.
هنوز نقشه دقیقی از شهرهای کشور نداریم
فرجی با بیان اینکه برای هوشمند سازی شهرها هنوز داده های کافی در در اختیار نداریم گفت: اطلاعات و داده های زمینی و جغرافیایی مهمترین ابزار در ساخت شهرهای هوشمند است؛ اما متاسفانه شکاف زیادی در این زمینه در کشور وجود دارد؛ برای مثال هنوز یک نقشه سراسری به روز شده از شهرهای ایران را در اختیار نداریم و آخرین نقشه مربوط به دهه شصت است و این یعنی نقص و کمبود اطلاعات. در درجه نخست مبنای شروع اطلاعات شناخت کافی از اطلاعات مکانی و جغرافیایی است و ما باید برای شاخت شهرهای هوشمند این نقص را رفع کنیم و بعد طبق اولویت ها اقدام کنیم.
فولاد؛ چرا در اصفهان؟
به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه تهران؛ متاسفانه وقتی از مکان و ظرفیت های آشکار و پنهان آن شناخت دقیقی وجود نداشته باشد، ناگریز به تجربه ناهماهنگی باعث در جایگزینی صنعت و کشاورزی می شویم؛ برای مثال فولاد که صنعت آب بری است در اصفهان استقرار یافته است و سال های طولانی است که منابع آبی این استان صرف توسعه صنعت فولاد می شود و به همین سبب آسیب جدی به منابع آبی آن وارد شده است. این در حالی است که بسیاری از کشور های توسعه یافته با ابزارهای هوشمندی که دارند، شناخت دقیق تری از منابع طبیعی و معدنی ما یا سازند های زمین شناسی پیدا کرده اند و بهتر از ما این منابع را می شناسند. همانگونه که گفته شد، تصاویر ماهواره ای یکی از این ابزارهای هوشمند است که باید در این رابطه دسترسی زیادی به آن داشت.
فرجی ضمن اشاره به چند مثال گفت: متاسفانه ما هنوز نتوانستیم در استفاده از منابع مدیریت خوبی داشته باشیم؛ برای مثال هنوز در کشور ما آب شرب با آب تصفیه نشده تفکیک نشده است یا در کشاورزی و صنعت همچنان با روش های سنتی از منابع بهره می گیریم و ما هنوز نمی توانیم از بروز اتفاقاتی که باعث هدر رفت زیاد منابع می شود را بگیریم؛ رفع تمامی این موارد مقدمات ایجاد شهر هوشمند است.
وی در پاسخ به این پرسش که تا چند سال دیگر می توانیم در کشور شاهد ایجاد و توسعه شهرهای هوشمند باشیم؟ گفت: پاسخ دقیقی نمی توان به این پرسش داد و در واقع زمان مشخصی را نمی توان تعیین کرد و عددی برای آن نمی توان متصور شد؛ فناوری بسیار سیال است و ما دیگر استاتیک بودن جامعه سنتی را نداریم؛ چراکه سرعت ورود اختراعات فناورانه و کشفیات علمی در جهان به قدری زیاد است که روز به روز به شهرهای هوشمند و زندگی هوشمند نزدیک تر می شویم. گفتنی است؛ بنابراین نمی توان پیش بینی دقیقی داشت. خوشبختانه دانشمندان جوان کشورمان در این زمینه گام های جدی برداشته اند و من امیداوری زیادی نسبت به وقوع اتفاقات خوشایند دارم.
فرجی گفت: همانگونه که گفته شد، سرعت فناوری به قدری زیاد است که نمی توان زمان دقیقی برای ایجاد شهر های هوشمند چه در ایران و چه در دیگر کشورها معین کرد؛ خوشبختانه دولت توجه مثبتی به این امر داشته است و بر همین اساس می توان نسبت به شکل گیری اقتصاد فضایی که لازمه ایجاد شهرهای هوشمند است، خوشبین بود.
وی افزود: خوشبختانه روند به کار گیری فناوری در کشور ما به گونه ای است که به سمت اقتصاد دانش بنیان می رویم؛ این امر کمک زیادی به شکل گیری شهرهای هوشمند می کند و مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران به عنوان یک هماهنگ کننده در چارچوب راه اندازی ایده ها با دانش بنیان ها همکاری زیادی دارد.
شکل گیری یک کارگروه تخصصی محیط زیست
وی درباره شکل گیری کارگروه تخصصی محیط زیست در مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران گفت: از آنجایی که یکی از دغدغه های ما کشاورزی و محیط زیست بوده است، به همین دلیل کارگروه تخصصی محیط زیست و کشاورزی را در این مرکز تشکیل دادیم که مجموعه استارتاب ها گرد یکدیگر بخشی از این کار را بر عهده دارند. تلاش ما این است که در فضای تصمیم سازی به حل بحران های محیطی بپردازیم؛ بحران هایی مانند خاک، پوشش گیاهی، آب، تنوع زیستی و غیره. حل تمامی این موارد دغدغه اصلی ما در مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران است.
به گفته رییس مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران، در کمیته ملی شهر هوشمند یکی از ده ابر چالشی که شناسایی شده است، حفاظت از فضای پشتیبان شهرها که همان محیط زیست و منابع طبیعی و زندگی گیاهی و جانوری است.
فرجی در نهایت با اذعان اینکه شهر های هوشمند گزینه مناسبی برای خروج از بحران های محیط زیستی است، گفت: برای حل بحران های زیست محیطی نظیر آب، خاک و غیره راه کار دیگری جز ساخت شهرهای هوشمند نداریم و در اصل گزینه دیگری جز این نیست. تجربه دنیا هم همین روند را نشان می دهد چراکه دیگر نمی توان به روش های سنتی به حل بحران های زیست محیطی پرداخت و شهرهای هوشمند تنها راه کار برون رفت از این مسائل است.
