طنز نویس با طعنه و کنایه پیش می رود تا با کسی تصادف نکند

هنر طنز نویس، کشف و بیان زیبایی‌ و شناساندن آن به افرادی است که در زشتی دردآوری گرفتارند و یا به زدودن غبارهای زشتی در خود رغبتی نشان نمی دهند.

کد خبر: ۶۵۳۱۶

۱۳:۱۷ - ۲۳ آذر ۱۴۰۰

طنز نویس

یادداشت/ رضوان ابوترابی

طنز در دنیای ادب و هنر از گذشته های دور تا به امروز توسط بزرگان قلمرو قلم اعتبار ویژه ای برای خود پیدا کرده است. طنز پیش از این به معنی طعنه‌زدن یا تمسخر در جامعه مطرح شده بود اما امروزه ار آن به مفهوم انتقادی یاد می شود که تلخی ها را به شیرینی لبخند پیوند می زند. انتقادی که هدفی جز راهنمایی و هدایت به سمت اصلاح ندارد.

طنز پردازها اصولا عقیده دارند که شخص یا گروهی را برای تشویق و ترغیب به اصلاح و دور گذاشتن اعمال و افکار بد خود می بایست، گفتار یا شعر خود را چنان لطیف عنوان کرد که آن شخص و یا گروه نیز نتوانند از لبخند خود جلوگیری کنند. آن ها اصلاح جامعه را در جنگ و خشونت نمی بینند و دوست دارند مردم دنیا با لبخند به اصلاح رفتارهای ناشایست خود روی بیاورند.

زنده یاد عمران صلاحی شاعر و طنزپرداز معاصر می گوید:" هر اصطلاحی را با ضد آن بهتر می توان شناخت و تعریف کرد. در ادب کهن، برای مضاحک دو اصطلاح بوده است: هجو و هزل. هجو، ضد مدح است و هزل ضد جد. به عبارت دیگر، هدف هجو انتقاد است و هدف هزل، شوخی. با این توضیح که آن انتقاد و این شوخی بیش تر جنبه شخصی و خصوصی داشته است."

اما با گذشت زمان، گاه که دیگر از حالت شخصی فاصله گرفته و بصورتی عمومی در می آید تبدیل به طنز می شود. و هزل به فکاهه.

صلاحی می گوید:" طنز، شکل تکامل یافته هجو است و فکاهه شکل تکامل یافته هزل. آنچه این دو را به هم پیوند می دهد، عنصر خنده است. با این تفاوت که خنده طنز به خاطر انتقاد است و خنده فکاهه به خاطر شوخی. اگر طنز بیشتر جنبه سیاسی و اجتماعی به خود می گیرد، فکاهه هم می تواند بعد فلسفی پیدا کند. طنز و فکاهه دوش به دوش هم حرکت می کنند و مضاحک را می سازند. خنده طنز، نیشخند است و خنده فکاهه نوشخند. جامعه بشری، هم به نیش احتیاج دارد و هم به نوش."

باید گفت هنر طنزپرداز، کشف و بیان زیبایی‌ و شناساندن آن به افرادی است که در زشتی دردآوری گرفتارند و خود از آن آگاهی ندارند و تعدادی از آن ها آگاهی دارند اما نسیت به زدودن غبارهای زشتی در خود رغبتی نشان نمی دهند.شاید صمیمی ترین و ساده ترین تعریفی که تاکنون درباره یک طنزپرداز شنیده ایم همان تعریف عمران صلاحی باشد:

"سنگ پا می تواند تعریف و تعبیری هم از طنز پرداز باشد. موجودی به ظاهر ناهموار و خشن که باعث پاکی و پاکیزگی می شود. سنگ پا در حین پاکسازی پا را هم قلقلک می دهد. کسی که پایش تمیز باشد، با خیال راحت می تواند در مجامع، جورابش را در بیاورد. پس نتیجه می گیریم که سنگ پا با تمام روسیاهی، باعث رو سفیدی مردم می شود."

صادق ابراهیمی در مقاله ای عنوان می کند: "فرهنگ ها و تمدن های مختلف تاثیرات گوناگونی را بر ذوق طنزآمیز یکدیگر برجای نهاده اند. که می توان آن را از خلال بررسی این گونه متون در فرهنگ های مختلف به دست آورد.
- اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی وفرهنگی تأثیر به سزایی دربیان اندیشه ها و احساسات به روش طنزآمیز داشته است.
_بیان و شرح هر موضوعی به روش طنزآمیز، باعث می گردد که خوانندگان، خواص و عوام، با علاقه و عشق فراوانی بحث را دنبال کنند.

دکتر جانسون طنز را این گونه معنی می‌کند: «شعری که در آن شرارت و حماقت، سانسور شده باشد."

بی تردیدطنز نویسان نقش بزرگی در رمان نویسی داشته اند که در این راستا صلاحی عقیده دارد: اگر گوگول نبود، داستایوسکی پیدا نمی شد. اگر مارک تواین نبود همینگوی پیدا نمی شد. اگر لارنس استرن نبود، جیمز جویس پیدا نمی شد. مگر پدر رمان نویسان جهان سروانتس طنزپرداز نیست؟ چرا جای دوری برویم اگر دهخدا نبود، جمال زاده و هدایت هم پیدا نمی شدند.

همانطور که می دانیم طنز قبلا فقط به صورت سرودن شعر انجام می گرفت . اما امروزه در ادبیات داستانی و روایات هم آثار برجسته ای در این حوزه در دست داریم: مگر می شود به نام بزرگانی مانند: سروانتس، ولتر، هنری فیلدینگ، مارک تواین و رابله یا به اسامی شاعران روم و یونان قدیم مانند: لوسیلیوس، جوونال، آرخیلوخوسو هیپوناکس بی اعتنا بود؟

در خاتمه باز از عمران صلاحی گفته ای می آوریم تا مطلب با شیرینی خاصی به اتمام برسد، هر جند که دنیای بزرگ طنز را هرگز نمی توان در چند جمله جای داد:

"طنزنویس سعی می کند مستقیم توی دل ماجرا نرود و از این شیوه ها استفاده می کند که حرفش را غیرمستقیم و چند پهلو بزند. او با طعنه و کنایه و ایما و اشاره پیش می رود تا با کسی تصادف نکند.
با این حال گاهی دچار عواض جانبی می شود."

انتهای پیام/

لینک کوتاه: yaktapress.ir/000GzU