به گزارش گروه اجتماعی یکتاطرح رتبه بندی معلمان دغدغه‌ای دیگر در حوزه آموزش و پرورش است که پس از گذشت حدود ۱۰ سال از تصویب آن اکنون تصویب لوایح آن در مجلس شورای اسلامی در دست بررسی است.طرح رتبه بندی معلمان از اقداماتی است که در وهله اول برای ارتقای کیفیت آموزشی و سپس در راستای بهبود وضعیت معیشت معلمان در نظر گرفته شده است.طرح رتبه بندی فرهنگیان یکی از طرح های پر سرو صدای این روزها در مجلس است . زیرا با انجام طرح رتبه بندی فرهنگیان حقوق معلمان افزایش چشمگیری خواهد داشت.در ادامه به آخرین اخبار از طرح رتبه بندی فرهنگیان می پردازیم.
سال‌ها بود که نظام رتبه‌بندی معلمان بلاتکلیف بود و سرانجام در ۲۴ آذرماه در مجلس تصویب شد اما در همین ابتدای راه وزیر آموزش‌وپرورش کمبود بودجه برای اجرای رتبه‌بندی را مطرح کرده است. ماجرا چیست؟
بارها معلمان برای تصویب و اجرایی شدن نظام رتبه‌بندی معلمان در شهرها مختلف تجمع و اعتراض داشتند. مانع اصلی برای تصویب نشدن لایحه رتبه‌بندی کمبود بودجه بود. نمایندگان مجلس این لایحه را با اختصاص بودجه ۲۵ هزار میلیارد تومانی تصویب کردند. اما چقدر امکان اجرایی شدن آن با این بودجه وجود دارد؟
پیش‌تر منادی سفیدان، رئیس کمیسیون آموزش مجلس گفته بود ۷۳۰ هزار معلم شامل طرح رتبه‌بندی معلمان می‌شوند. همچنین او گفته بود با اجرایی شدن لایحه رتبه‌بندی، حقوق معلمان از چهار تا هشت میلیون تومان افزایش می‌یابد.
او همچنین گفته بود حقوق معلمان باید هشت میلیون و ۸۰ هزار تومان و حداکثر کمی بیش از ۱۶ میلیون تومان باشد.
از سوی دیگر افزایش حقوق لحاظ شده در این طرح قرار است از ابتدای مهرماه برای معلمان لحاظ شود. بنابراین تنها برای ۶ ماهه دوم سال و برای ۷۳۰ هزار معلم اگر چهار میلیون افزایش حقوق در نظر بگیریم حدود ۱۷ هزار و ۵۲۰ میلیارد تومان می‌شود.
به عبارتی بودجه اختصاص داده شده برای اجرای لایحه رتبه‌بندی کفاف افزایش حقوق معلمان در سال ۱۴۰۰ را می‌دهد. در صورتی که پیش‌تر مجید نصیرایی، نماینده مجلس در این مورد به تجارت‌نیوز گفته بود: «اختصاص ۲۵ هزار میلیارد تومان برای رتبه‌بندی معلمان شامل سال ۱۴۰۱ هم می‌شود.»
اگر هم افزایش حقوق هشت میلیون تومانی را در نظر بگیریم حدود ۳۵ هزار میلیارد تومان برای اجرای لایحه رتبه‌بندی معلمان لازم است. این به معنای این است که دولت برای اجرای آن ۱۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه دارد. آن هم فقط برای افزایش حقوق معلمان در سال ۱۴۰۰٫
دیروز هم یوسف نوری، وزیر آموزش و پرورش با اشاره به بودجه وزارت آموزش و پرورش در لایحه بودجه ۱۴۰۱ گفت: «به نظر می‌آید باتوجه به بودجه‌ای که برای سال آینده بسته شده، در ابتدا کسری آنچنانی نداشته باشیم؛ ولی مطمئن باشید در بین راه مصوباتی را خواهیم داشت که با کسری مواجه خواهیم شد.»
نوری گفت: «۲۵ هزار میلیارد تومان اعتبار برای رتبه‌بندی در سال آینده در یکی از ردیف‌ها درنظر گرفته شده است، اما اینکه آیا برای مصوبه مجلس که اکنون در شورای نگهبان است کافیست یا خیر، به نظر ما نیاز بیشتری دارد و پیشنهاد نمایندگان در مجلس نیز این است که این بودجه را به اندازه نیازی که ما داریم ارتقاء دهند.»
او همچنین گفته وزارت آموزش و پرورش همواره از درصدی کسری بودجه مزمن رنج می‌برده است.
بودجه وزارت آموزش‌وپرورش در لایحه بودجه ۱۴۰۱نسبت به سال گذشته ۱۴ درصد افزایش داشت. این درحالی است که بودجه وزارت ارتباطات ۱۳۴ درصد نسبت به سال گذشته افزایش داشته است.
جای خالی نظام سنجش صلاحیت در رتبه‌بندی معلمان | احتساب مجدد مدرک تحصیلی در رتبه‌بندی اشتباه بزرگی است
احتساب مجدد مدرک تحصیلی و سابقه خدمت در تدوین قانون رتبه‌بندی یک اشتباه بزرگ است و صرفاً می‌تواند ملاک برای ورود به سنجش باشد. می‌توانستند شاخص‌هایی فارغ از مدرک تحصیلی و سنوات خدمت را دخیل کنند.
جای خالی نظام سنجش صلاحیت در رتبه‌بندی معلمان
لایحه رتبه‌بندی معلمان به صورت کامل در صحن علنی مجلس تصویب شد و هم‌اکنون برای تصویب نهایی و اظهار نظر در دست شورای نگهبان است با این وجود برخی کارشناسان بر این باورند این لایحه استقرار یک نظام پرداخت دائمی مبتنی بر شایستگی و عملکرد نیست.
طبق قانون رتبه‌بندی، معلمان بر پنج رتبه آموزشیار معلم، مربی معلم، استادیار معلم، دانشیار معلم و استاد معلم تقسیم می‌شوند.
براساس مصوبه رتبه‌بندی مجلس، فرایند رتبه‌بندی برای تمام معلمان بر مبنای امتیازات ناشی از دوره‌های ضمن خدمت، شایستگی‌های عمومی، تخصصی و حرفه‌ای، عملکرد رقابتی، دانش تخصصی ـ تربیتی و پژوهشی، خلاقیت و نوآوری، سنوات تجربه معلمی، سنوات تحصیل در دانشگاه فرهنگیان و تربیت دبیر شهید رجایی، سوابق مدیریتی در آموزش‌وپرورش، آخرین مدرک تحصیلی و کسب امتیازات لازم در نظام رتبه‌بندی معلمان در یکی از رتبه‌های این قانون و مطابق آیین‌نامه اجرایی قانون حداکثر تا پایان سال ۱۴۰۰ انجام می‌شود.
کسب رتبه‌های بالاتر مستلزم حداقل ۵ سال خدمت در هر یک از رتبه‌ها و کسب سایر شرایط لازم تعیین شده در آیین‌نامه اجرایی قانون خواهد بود.
در گفت‌وگویی با خلیل جوادیار کارشناس حوزه تعلیم و تربیت به بررسی مصوبه مجلس برای رتبه‌بندی معلمان پرداختیم.
برخی نکات مهم مطرح شده در این گفت‌وگو بدین شرح است:
* اگر قرار است فرایند یاددهی معلمان سنجش و ارزیابی شود متوجه می‌شویم نظام سنجش صلاحیت در قانون رتبه‌بندی نادیده گرفته شده است.
* در تمام سال‌های خدمت یک معلم، نظام سنجش صلاحیت دقیقی برای بررسی عملکرد او وجود ندارد.
* احتساب مجدد مدرک تحصیلی و سابقه خدمت در تدوین قانون رتبه‌بندی یک اشتباه بزرگ است.
* هیئت‌های ممیزه، پاشنه آشیل قانون رتبه‌بندی است؛ کارکنان اداری نمی‌توانند معلمان را سنجش کنند.
هم‌اکنون نتیجه کار و کیفیت عملکرد معلمان و آموزش‌وپرورش در نتایج آزمون‌هایی همچون آزمون بین‌المللی تیمز و پرلز، وضعیت نمرات امتحانات نهایی دانش‌آموزان یا درصدهای آنها در آزمون کنکور قابل مشاهده است، آیا در چنین شرایطی رتبه‌بندی فعلی می‌تواند آموزش‌وپرورش را به سمت کیفیت پیش ببرد و آیا علت برخی مخالفت‌ها با رتبه‌بندی معلمان همین کیفیت پایین در عملکرد آموزش‌وپرورش نیست؟
ارزیابی تک بعدی این نتایج و اینکه فقط عملکرد معلم دخیل است، انصاف نیست. در هیچ جای سند تحول بنیادین بیان نشده است که دانش‌آموز باید در آزمون تیمز و پرلز موفق باشد یا در دانشگاه پذیرفته شود، البته یکی از فرآیندها و روش‌های ارزیابی عملکرد و نتایج تحصیلی دانش‌آموزان، این آزمون‌ها هستند اما نمی‌تواند به تنهایی نشان‌دهنده نتایج عملکرد معلمان باشد.
در «فرآیند یاددهی – یادگیری»، یاددهی به عهده معلم و یادگیری به عهده دانش‌آموز است و آزمون‌های ذکر شده محکی برای سنجش بخشی از میزان یادگیری است.
اگر قرار است فرایند یاددهی معلمان سنجش و ارزیابی شود نخست دقیقاً به این ادعا می‌رسیم که نظام سنجش صلاحیت در قانون مورد نظر، نادیده گرفته شده و ثانیاً افرادی که قرار است در هیئت‌های ممیزه مرکزی، استانی، شهرستانی و منطقه‌ای برای ارزیابی معلمان حضور داشته باشند چه کسانی هستند و با چه معیاری معلم را می‌سنجند؟ (البته برخی شاخص‌ها را قانون، ذکر کرده است.)
انصاف نیست عملکرد و فعالیت معلم را که براساس ابعاد و ساحت‌های شش‌گانه تربیتی در سند تحول تعریف شده است، صرفاً با نتایج یک آزمون بسنجیم.
عملکرد معلمان را باید با کدام نتایج سنجید؟ سند تحول شش ساحت تربیتی دارد اما آیا در مدارس عملیاتی می‌شوند یا صرفاً در حد حرف و شعار باقی مانده است؟ صرف نظر از نتایج آزمون بین المللی تیمز و پرلز، آموزش‌وپرورش از انتشار نتایج عملکرد دانش‌آموزان در امتحانات نهایی سرباز می‌زند و به بهانه محرمانه بودن از انتشار نمرات ضعیف دانش‌آموزان خودداری می‌کنند.
پاسخ نخست این است که نظام سنجش صلاحیت، این سنجش را به عهده دارد. در تمام سال‌های خدمت یک معلم، نظام سنجش صلاحیت دقیقی وجود ندارد. البته این موضوع در دانشگاه به صورت شکلی و در قالب فعالیت‌های علمی و پژوهشی ایجاد شده است اما آیا این سنجش‌ها، دقیق، علمی و فنی است یا صرفاً به صورت شکلی و آمار و ارقام است؟
یا در نظام پزشکی، افراد برای تمدید گواهینامه باید هر چند وقت یک‌بار ارزیابی شوند. اینکه ارزیابی‌ها چه معیارها، شاخص‌ها و سازوکاری داشته باشد و توسط چه کسانی و در کجا انجام می‌شود، محل بحث است اما هم‌اکنون برای معلمان چنین ارزیابی را نداریم به همین دلیل نمی‌توانیم بگوییم ضعیف عمل می‌کنند یا خوب.
متأسفانه در کشور به شیوه هیئتی(تکیه کلامی عامیانه) عمل می‌شود؛ به عنوان مثال دو فرد با مدرک لیسانس در یک سال استخدام شده و حقوق برابر دارند، هر سال مبلغی به حقوق آنها اضافه می‌شود اما تفاوت عملکرد آنها رصد نمی‌شود و چون معلمان تا کنون همواره حقوق و مزایای‌شان از سایر افراد شاغل دولت پایین‌تر بوده است این گونه مسائل و مؤلفه‌ها فرصت طرح و بحث پیدا نکرده و فردی هم حوصله شنیدن آنها را ندارد.
آیا در رتبه‌بندی معلمان دوره‌های ضمن خدمت، سنوات تحصیلی و آخرین مدرک تحصیلی باید لحاظ شود؟
همه این موارد ذیل شایستگی‌های عمومی، تخصصی و حرفه‌ای قابل تعریف است البته اگر نگاه حداقلی وجود داشته باشد همواره مدرک تحصیلی ابتدا مطرح می‌شود، بنده معتقدم مدرک تصحیلی محک اصلی نیست اما چه بسا فرد دارای مدرک تحصیلی بالاتر، ممکن است دانش تخصصی افزون‌تری ارائه کند. با این وجود مدرک تحصیلی یک‌بار در مرحله استخدام ملاک قرار گرفته است و نباید بار دیگر در نظام رتبه‌بندی مداخله داده شود.
احتساب مجدد مدرک تحصیلی و سابقه خدمت در تدوین قانون رتبه‌بندی یک اشتباه بزرگ است و صرفاً می‌تواند ملاک برای ورود به سنجش باشد. می‌توانستند شاخص‌هایی فارغ از مدرک تحصیلی و سنوات خدمت را دخیل کنند. در رقابت، یک سری از ویژگی‌های اولیه مطرح است یعنی افراد را بر اساس آنها در خط مسابقه قرار داده‌اند و مسابقه برای همه یکنواخت است ولی افراد براساس مهارت، توانمندی، تخصص و سایر ویژگی‌های سرآمد شروع به رقابت کرده و حائز رتبه می‌شوند.
یکی از شرایط و ویژگی‌های اولیه، برای اینکه به فردی ظلم نشود، سنوات خدمت است و باید افراد ۵ یا ۱۰ سال خدمت را مجزا سنجش کرد یعنی فرد با ۲۰ سال سابقه را با همگروه خود بسنجند نه با فرد ۵ سال سابقه.
قرار است آیین‌نامه اجرایی رتبه‌بندی توسط وزارت آموزش‌وپرورش تدوین و گروه‌های ارزیاب تشکیل شوند. در این مرحله باید چه نکاتی مدنظر قرار بگیرد تا بعدها در اجرا دچار مشکل نشوند؟
باید صبر کنیم تا مشخص شود شورای نگهبان درباره قانون رتبه‌بندی معلمان چه نظری می‌دهد. اگر به ماهیت، متن یا محتوا ایراد بگیرند، مجدد به مجلس باز می‌گردد و شاید دغدغه‌هایی که اکنون مطرح است، در بازبینی مدنظر باشد.
اما اگر همین قانون به تایید شورای نگهبان برسد، آیین‌نامه آن باید توسط وزارت آموزش‌وپرورش با همکاری مجلس، سازمان برنامه و بودجه و سازمان اداری و استخدامی تدوین شود. برای تدوین آیین‌نامه فرصت یک ماهه وجود دارد که اگر قرار باشد از ابتدا شروع کنند زمان بسیار اندک است اما می‌توانند از تجارب قبلی که توسط شورای عالی آموزش‌وپرورش تدوین شده است، استفاده کنند.
انتهای پیام/
