به گزارش گروه اقتصادی یکتا، یارانه معیشتی چیست و به راستی یارانه معیشتی چه کاربردی دارد؟ یارانه معیشتی نوعی کمک دولتیست که برای ارتقای مشاغل و سودآوری آنها در ارائهی کالاها و خدمات مهم به شهروندان به کار گرفته میشود. یارانه معیشتی میتواند به رونق اقتصادی و بهبود عملکرد تجاری کمک کند. در ایران یارانه معیشتی نقدی خانوارها 45500 تومان در ماه است.
یارانه معیشتی جدید دولت رئیسی برای اولین بار از اردیبهشت سال ۱۴۰۱ پرداخت شد. با توجه به افزایش قیمتها، دولت سیزدهم برای جبران رفاه از دست رفته خانوار و کمک به معیشت آنها اقدام به افزایش یارانه معیشتی کرده است. با افزایش یارانه معیشتی سه دهک پایین درآمدی توسط دولت به هر نفر ۴۰۰ هزار تومان، قدرت خرید دهک اول درآمدی روستاییان (فقیرترین دهک) ۲.۵ برابر میشود.
پس از واریز دو مرحله یارانه نقدی ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومانی به حساب سرپرستان خانوار، برخی از اعضای اقتصادی دولت احتمال تبدیل آن به کالابرگ الکترونیکی را مطرح کردند. اما شب گذشته ابراهیم رئیسی اعلام کرد که فعلا موضوع کالابرگ منتفی است و تا وضع کالا برگ اطمینان بخش نشود، پرداخت نقدی یارانه معیشتی ادامه پیدا میکند.
در همین زمینه مرکز آمار ایران در تازهترین گزارش تحلیلی خود تأثیر افزایش قیمتها را بر شاخصهای نابرابری بررسی کرده است.
یکی از راههای سنجش اثر پرداختیها روی درآمد خانوارها، محاسبه شاخصهای توزیع درآمد است که در این میان ضریب جینی برای سنجش نابرابری درآمد جامعه مورد استفاده قرارمی گیرد. ضریب جینی عددی است بین صفر و یک (یا صفر و صددرصد) که در آن صفر به معنی توزیع کامل برابر درآمد یا ثروت و یک به معنای نابرابری مطلق در توزیع درآمد یا ثروت است. چون بیشتر یا کمتر شدن ضریب جینی به تنهایی نمیتواند وضعیت توزیع درآمد را در جامعه نشان دهد، بنابراین برای محاسبه میزان عدالت در توزیع درآمد، سهم درآمدی که هر یک از گروههای جامعه بهدست میآورند نیز محاسبه میشود. اگر فاصله بین درآمدی که ۱۰، ۲۰ و ۴۰ درصد پایینترین گروه جامعه بهدست میآورند با درآمد ۱۰، ۲۰ و۴۰ درصد از پردرآمدترین افراد، تفاوت زیادی داشته باشد نشان دهنده توزیع ناعادلانه درآمد در یک سرزمین است.
طبق اظهارات سخنگوی سازمان هدفمندسازی یارانهها نتیجه بررسی گروه اول ثبتنامکنندگان یارانهها مشخص شده است.
طبق اظهارات سخنگوی سازمان هدفمندسازی یارانهها نتیجه بررسی گروه اول ثبتنامکنندگان یارانهها مشخص شده است. این گروه شامل دو میلیون و ۵۰۰ هزار نفر بودند که از این تعداد حدود دو میلیون و ۲۰۰ هزار نفر مشمول دریافت یارانه شناخته شدند. بر این اساس کلیه افرادی که به دریافت نکردن یارانههای جدید اعتراض کرده بودند مشمول این حمایت نقدی دولت میشوند و تنها ۳۰۰ هزار نفر از معترضان از لیست جدید خط میخورند. اکنون بسیاری از معترضان میتوانند امیدوار باشند که مشمول حمایت دولت میشوند اما هنوز زمان دقیق برداشت یارانهها مشخص نیست. اگر مبنا دستور رئیسی برای پیگیری باشد، تکلیف این گروه از مشمولان باید در هفته جاری مشخص و کمک معیشتی این گروه قبل از یارانه تیر ماه -سومین مرحله واریز- قابل برداشت شود.
به منظور بررسی اثرات یارانه نقدی پرداختی به خانوارها ضریب جینی و سایر شاخصهای توزیع درآمد براساس متغیر درآمد کل خانوار برای کل کشور و در مناطق شهری و روستایی، ابتدا برای سالهای ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰ محاسبه و سپس با اضافه کردن یارانه پرداختی به ۹ دهک درآمدی سال ۱۴۰۰ (مبلغ سرانه ۴۰۰ هزار تومان برای دو ماه به سه دهک اول و ۳۰۰ هزار تومان برای دو ماه به دهکهای چهارم تا نهم)، بر اساس درآمدهای جدید دوباره شاخصهای توزیع درآمد محاسبه شده است.
روند تغییرات ضریب جینی نشان میدهد که در کل کشور در سال ۱۳۹۵ ضریب جینی ۰.۳۸۶۶ است و روند افزایشی آن تا سال ۱۳۹۷ که به ۰.۴۰۲۰ رسیده است، ادامه دارد. از سال ۱۳۹۸روند نزولی ضریب جینی را شاهد هستیم و از ۰.۳۹۵۸ در سال ۹۸ به ۰.۳۹۱۸ در سال ۱۴۰۰ کاهش یافته است. طبق انتظار، با پرداخت یارانه نقدی به ۹ دهک درآمدی ضریب جینی دوباره نسبت به سال ۱۴۰۰ کاهش نشان داده و به ۰.۳۹۳۸ رسیده است. این پرداخت نقدی موجب شده که ضریب جینی از سال ۹۵ نیز کمتر شود. افزایش قیمتها با فرض ثابت ماندن مصرف، افزایش هزینهها را بهدنبال داشته است. ولی با توجه به تورم دهکی، افزایش هزینه در دهکها متفاوت رخ داده است، لذا ضریب جینی پیشبینی شده با افزایش قیمت برای سال ۱۴۰۱ عدد ۰.۳۸۳۱ شده است.
در مناطق شهری شاهد روندی مشابه کل کشورهستیم. ضریب جینی از ۰.۳۶۵۲ سال ۹۵ به ۰.۳۸۲۲ در سال ۹۷ افزایش داشته و روندی کاهشی از سال ۹۸ (۰.۳۷۴۷) آغاز شده است و به ۰.۳۶۹۱ درسال ۱۴۰۰ رسیده است. تأثیر افزایش قیمت و تورم ایجاد شده روی دهکهای مختلف موجب کاهش ضریب جینی به عدد ۰.۳۶۶۹ درسال ۱۴۰۱ شده است.
با توجه به تورم ایجاد شده درسال ۹۷ و کم ارزش شدن بیشتر یارانهها، درآمد خانوارهای شهری در ابتدا با هم فاصله زیادی گرفته و موجب افزایش ضریب جینی خانوارهای شهری در آن سال شده است. ولی درسالهای بعد، اکثریت خانوارهای شهری خود را با تورم هماهنگ کردهاند که موجب کاهش ضریب جینی خانوارهای شهری درسالهای بعد شده است ولی کماکان ضریب جینی سال ۱۴۰۰ از ضریب جینی سال۹۶ بیشتراست. با پرداخت یارانه نقدی این شاخص به ۰.۳۶۰۹ کاهش یافته است.
همچنین درمناطق روستایی، روند افزایشی ضریب جینی که ازسال ۹۵(۰.۳۵۳۸) شروع شده بود تا سال ۱۴۰۰(۰.۳۸۱۴) ادامه یافته (هرچند کاهش بسیار ناچیزی در این ضریب درسال ۹۷ مشاهده میشود) و در صورت پرداخت یارانه نقدی به ۹ دهک درآمدی روستایی ضریب جینی به عدد ۰.۳۶۶۰ خواهد رسید که نابرابری همچنان بیشتراز سال ۹۵ است. تأثیر افزایش قیمت و تورم ایجاد شده روی دهکهای مختلف موجب کاهش ضریب جینی به عدد ۰.۳۵۱۲ است که نابرابری همچنان بیشتر از سال ۹۵ است.