زبان انسان دارای ویژگی‌های متعددی است که می‌توان از آن برای تشخیص بیماری استفاده کرد. رنگ زبان یکی از مهم‌ترین این ویژگی‌ها است. به‌طور سنتی پزشکان ویژگی رنگ زبان را بر اساس سال‌ها تجربه می‌کنند. بااین‌حال همیشه نتیجه با ابهام همراه است. بررسی رنگ زبان راهی جدید برای تشخیص بیماری ارائه می‌دهد. راهی که آسیب جسمی وارده به بیماران را به حداقل می‌رساند (در مقایسه با سایر معاینات پزشکی). یک پزشک می‌تواند با نگاه کردن به زبان بیماران خود اطلاعات زیادی را کسب کند. ازجمله این اطلاعات می‌توان به تأثیر محیط اطراف، نوع رژیم غذایی، شیوه زندگی و بیماری‌های سیستمیک و بیماری‌های درونی که بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهند، اشاره کرد.
خصوصیات زبان سالم
رنگ زبان یک فرد سالم همیشه به‌طور یکنواخت صورتی است. همچنین مرطوب، بدون پلاک، لکه‌ها شیارها و زخم است. این خصوصیات نشان می‌دهند که سیستم معده و دستگاه گوارش سالم است و عملکرد مطلوبی درروند هضم غذا دارند.
رنگ‌های زبان ناسالم
وقتی زبان شما به رنگ صورتی طبیعی آن نیست، ممکن است یک مشکل اساسی در سلامتی داشته باشید. در ادامه رنگ‌های دیگری را که ممکن است زبان شما داشته باشد به همراه بیماری‌های ممکن آن‌ها آورده‌ایم.
زبان سفید
در برخی بیماران دیده‌شده است که زبانی سفید یا زبانی با لکه‌های سفید دارند. بعد از بررسی‌ها متوجه شدند که سفیدی زبان حاکی از چند بیماری است. برفک دهان یکی از این بیماری‌ها است. این بیماری یک عفونت مخمری است که در داخل دهان ایجاد می‌شود. تکه‌های سفیدی که به نظر می‌رسد که غلظت پنیر را دارند، در سطح زبان ایجاد می‌شود. لوکوپلاکیا بیماری دیگری است که با سفید شدن رنگ زبان خود را نشان می‌دهد. در این بیماری سلول‌های دهان بیشتر رشد می‌کنند. بعدازآن تکه‌های سفید روی زبان و داخل دهان ظاهر می‌شوند. این مورد بیشتر از طریق مصرف محصولات تنباکو در افراد اتفاق می‌افتد. گلسنگ پلانوس دهانی، شبکه‌ای از خطوط سفید را که شبیه به توری است روی زبان ایجاد میکند. البته مشخص نیست که در اثر چه جیزی اتفاق می‌افتد و معمولاً خودش حل می‌شود.
زبان قرمز
بسیاری از افراد شاهد قرمزی بیش‌ازحد معمول زبان خود هستند. این قرمزی ممکن است در اثر کمبود فولیک اسید و ویتامین ب 12 باشد. ممکن است زبان شما به حالتی تبدیل شود که به آن زبان جغرافیایی می‌گویند و معمولاً بی‌ضرر است. در این حالت یک الگوی نقشه‌ای از نقاط قرمز در سطح زبان ایجاد می‌شود و ممکن است در طول زمان مکان این نقاط قرمز تغییر کند. اگر تب بالا و زبان قرمزی دارید به پزشک مراجعه کنید. این‌ها علائم تب سرخ هستند که برای درمان آن به آنتی‌بیوتیک نیاز است. حالت دیگری نیز که به همین صورت وجود دارد، بیماری کاوازاکی است که بسیار جدی است. این بیماری نیز با تب شدید همراه است و کودکان زیر 5 سال را درگیر میکند. در این بیماری نیز زبان به‌صورت توت‌فرنگی درمی‌آید.
زبان بنفش
به دنبال کمبود ویتامین ب 2 زبان به رنگ بنفش درمی‌آید. همچنین دیده‌شده است که زنانی که یک دوره بسیار سخت قاعدگی را تجربه می‌کنند و یا حتی افرادی که درد مزمن را تحمل می‌کنند به این حالت دچار می‌شوند. البته در این مورد مطمئن شوید که ماده غذایی رنگی را نخورده‌اید که رنگ زبان شما را تغییر داده باشد. کند شدن جریان خون در بدن باعث کاهش رسیدن اکسیژن کافی به اندام‌ها می‌شود. این مورد موجب سیانوز می‌شود که رنگ زبان را به بنفش تغییر می‌دهد.
زبان آبی
زبان آبی‌رنگ تقریباً نشان‌دهنده همان مشکلات زبان بنفش است. امکان دارد نشانه‌هایی از بیماری‌های قلبی، عروق خونی و ... باشد. واریس زبان نیز وجود دارد که درنتیجه آن زبان به رنگ آبی درمی‌آید. علاوه بر آن کمبود هورمون‌های غدد فوق کلیه باعث بیماری‌های کلیوی و بیماری آدیسون می‌شود که می‌تواند رنگ زبان را به آبی تغییر دهد.
زبان زرد
تجربه نشان داده است که بیماری کبد یا صفرا زبان را زرد میکند. همچنین هپاتیت قسمت جلو زبان را به رنگ زرد درمی‌آورد. البته در اکثر مواقع زرد شدن زبان امری موقتی و بی‌ضرر است. به‌ندرت نشان‌دهنده یرقان است. علاوه بر این‌ها رنگ زرد می‌تواند توسط دخانیات، غذاها و تنفس از دهان و یا خشکی دهان نیز در زبان ایجاد شود.
زبان سبز
اگر فردی دچار مسمومیت قوی بدن ازجمله مسمومیت الکلی شود رنگ زبان او تیره یا سبز می‌شود. در اندکی موارد نیز دیده‌شده است که سرطان دهان باعث سبز شدن رنگ زبان شده است. بیماری لیکن پلان نیز وجود دارد که می‌تواند زبان را به رنگ سبز درآورد. درنتیجه این بیماری زبان ابتدا سفید می‌شود و بعد از استفاده و مصرف غذاها و نوشیدنی‌ها و همچنین وجود باکتری‌ها و مخمرها زبان به رنگ سبز درمی‌آید.
رنگ پوشش خارجی زبان
در برخی موارد افراد رنگ پوشش خارجی زبان را با رنگ خود زبان اشتباه می‌گیرند. این دو باهم تفاوت دارند. به‌عنوان‌مثال اندکی سفیدی بر روی زبان که می‌توان آن را با مسواک به‌آسانی برطرف کرد، طبیعی و نرمال است؛ بنابراین ابتدا پس از مشاهده تغییر رنگ زبان خود با مسواک به تمیز کردن آن بپردازید. اگر پوشش رنگی روی سطح زبان ضخامت زیادی داشت و به‌راحتی برطرف نشد، می‌تواند نشانه‌ای برای ابتلا به برخی بیماری‌ها باشد. البته در همه موارد اطمینان حاصل کنید که یک ماده غذایی یا رنگی موجب تغییر رنگ زبان شما نشده است.
ارتباط بزاق روی زبان و سلامت بدن
در افراد سالم همیشه لایه‌ای نازک از مواد بزاقی سطح زبان را می‌پوشاند. حال اگر غلظت این بزاق تغییر کند و یا رنگ آن عوض شود، خبر از بیماری می‌دهد. گفته‌شده است که بزاق غلیظ‌تر از حد نرمال نشان‌دهنده عدم تعادل در سیستم گوارش است. برعکس آن، کاهش بزاق در سطح زبان نشان‌دهنده تضعیف یکی از قسمت‌های اصلی بدن است. در بعضی موارد دیده‌شده است که مواد بزاق به حالت دلمه‌ای درمی‌آیند. این علامت حاکی از ضعیف شدن سیستم دفاعی بدن است. همچنین بزاق زردرنگ خبر از عفونت و التهاب قسمتی از بدن را می‌دهد.
تشخیص از طریق زبان در طب سنتی چینی
مدت‌ها است که پزشکان طب سنتی چینی (TCM) تشخیص بیماری با زبان را انجام می‌دهند. طبق اصول TCM زبان شما نمایانگر سلامت کلی شما است. چهار ویژگی اصلی زبان در TCM بررسی می‌شود.
1.رنگ: رنگ زبان مهم‌ترین نشانه در TCM است. تغییر غیرطبیعی رنگ در طولانی‌مدت می‌تواند نشان‌دهنده وجود اندام‌های اصلی بدن مانند قلب، کبد و کلیه‌ها باشد.
2.پوشش: اگرچه یک‌زبان سالم باید یک پوشش نازک مایل به سفید داشته باشند، TCM خاطرنشان میکند که یک پوشش ضخیم‌تر می‌تواند مشکل حاد مثانه، معده یا روده را نشان دهد.
3.رطوبت: همچنین رطوبت زبان شما در TCM بررسی می‌شود. رطوبت زیاد نشان‌دهنده مرطوب بودن بدن شما است درحالی‌که زبان خشک کاملاً برعکس است.
4.شکل: TCM همچنین فرم زبان شما را به‌عنوان شاخص مهم سلامتی شما در نظر می‌گیرد. به‌عنوان‌مثال یک‌زبان نازک ممکن است از دست دادن مایعات در بدن را نشان دهد.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
5·تغییرات طولانی‌مدت در رنگ: زبان شما ممکن است روزبه‌روز کمی تیره یا روشن‌تر به نظر برسد. بااین‌حال هرگونه تغییر طولانی‌مدت در رنگ زبان نیازمند مراجعه به پزشک است.
6·تغییر در اندازه یا شکل: همچنین در صورت مشاهده تغییراتی در فرم زبان مانند تورم، توده‌های غیرمعمول یا نازک شدن به پزشک مراجعه کنید.
7·تغییر در رطوبت یا پوشش: هرگونه تغییر در رطوبت و پوشش نیز باید موردبررسی قرار گیرد. این نوع پوشش می‌تواند به نواحی دیگر دهان نیز گسترش یابد که می‌تواند نشان‌دهنده عفونت باشد.
کلام آخر
در این مقاله از سایت یکتا پرس به بررسی ارتباط رنگ زبان و بیماری‌ها پرداختیم. مشاهده تغییر رنگ زبان همیشه به معنای بیماری نیست و شما در صورت تغییر طولانی‌مدت رنگ زبان خود باید به پزشک مراجعه کنید نه خودتان به تشخیص بیماری خود بپردازید. مهم است که زبان خود را هرروز تمیز کنید تا به‌سرعت تغییرات را مشاهده کنید. به هنگام مسواک زدن می‌توانید زبان خود را نیز مسواک بزنید. اگر هر تغییری در زبان شما بیش از دو هفته طول بکشد باید به پزشک مراجعه کنید. از همراهی شما با سایت یکتا پرس سپاس گذاریم.
