موشکافی مصرف آب شرب در خانه ایرانی‌ها

به گزارش گروه اقتصادی یکتا ، مصرف آب شرب در ایران نسبت به الگوی مصرف تعیین شده اختلاف قابل توجهی دارد. بر اساس آمار سامانه سپتا شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور از سال 1394 تا سال 1399، هر خانواده ایرانی با بعد 3.3 نفر به طور متوسط در هر سال 326 هزار 950 لیتر آب شرب تصفیه شده مصرف می‌کند.

این در حالی است که با فرض رعایت الگوی مصرف آب شرب در قالب استفاده 150 لیتر طی هر شبانه‌روز، مصرف هر خانواده باید 180 هزار 675 لیتر در سال باشد. از کنار هم قرار دادن این دو عدد متوجه می‌شویم که متوسط مصرف آب شرب خانواده ایرانی در سال 81 درصد بیشتر از الگوی معین بوده است.

با توجه به آمار مذکور، پیدا کردن دلایل مصرف زیاد آب شرب در کشور ما می‌تواند از اهمیت قابل توجهی برخوردار باشد. در این راستا، بر اساس متون علمی سه عامل استفاده از تجهیزات غیر استاندارد و الگوی مصرف نادرست در کنار آمار آب بدون درآمد از جمله دلایل فاصله الگوی مصرف و میزان استفاده مردم از از آب شرب است.

*نگاهی به ظرفیت صرفه‌جویی آب شرب در ایران

بر این اساس، به منظور پرداخت به دلایل مصرف زیاد آب شرب در ایران طی گام اول باید از جزئیات بیشتر مقاصد مصرف اطلاع پیدا کرد. در این راستا طی بررسی انجام شده توسط محققان دانشگاه علم و صنعت، عمده مصرف آب خانواده‌های ایرانی در 6 بخش ماشین لباسشویی، ماشین ظرفشویی، دوش حمام، فلاش تانک و شیرآلات در کنار کولر آبی متمرکز شده است.

بر اساس این تحقیق علمی، آب مصرف شده هر خانواده در کشور طی یک سال در بخش ماشین لباس‌شویی، ماشین ظرف‌شویی و کولر آبی به 29 هزار 320 لیتر می‌رسد. این در حالیست که دوش حمام، فلاش‌تانک و شیرآلات مجموعا در طی یک سال 297 هزار و 630 لیتر را به خود اختصاص می‌دهند.

بر اساس تحقیقات یاد شده، در صورتیکه تمام تجهیزات مورد استفاده در واحدهای مسکونی از استاندارد گرید A سازمان ملی استاندارد برخوردار باشند، میزان مصرف آب به طرز قابل توجهی کاهش پیدا خواهد کرد.

بر این مبنا اگر یک خانواده از ماشین لباس‌شویی، ماشین ظرف‌شویی و کولر آبی دارای استاندارد سطح یک استفاده کنند، تنها 26 هزار 590 لیتر آب طی یک سال در این بخش مصرف می‌شود. نکته مهم اما در بخش دوش حمام، شیرآلات و فلاش تانک اتفاق می‌افتد. جاییکه استفاده از تجهیزات استاندارد گرید A سازمان ملی استاندارد سبب می‌شود تا آب مورد استفاده در این تجهیزات طی یکسال از 297 هزار 630 لیتر در سال به تنها 185 هزار 140 لیتر کاهش پیدا می‌کند.

به معنای دیگر استفاده از تجهیزات گرید A، سرانه مصرف آب شرب در خانه هر ایرانی را طی یکسال، 115 هزار و 250 لیتر کاهش می‌دهد و به عدد 211 هزار 700 لیتر می‌رساند.

اگر تحقیقات انجام شده را از زاویه دیگر مرور کنیم، متوجه خواهیم شد، تنها به دلیل استفاده از تجهیزات غیر استاندارد در واحدهای مسکونی زمینه هدر رفت 115 هزار 250 لیتر برای هر خانواده در یکسال مهیا می‌شود.

اگر تعداد خانواده‌های فعلی در ایران در سایه خلا سرشماری سال 1400 معادل 25 میلیون 451 هزار عدد باشد، آب شرب تصفیه شده هدر رفته ناشی از تجهیزات غیر استاندارد در هر سال معادل 2.9 میلیارد متر مکعب برآورد می‌شود که معادل 34.9 درصد کل آب شرب تصفیه شده طی یکسال در کشور است.

*60 میلیون شیرآلات غیر استاندارد، بلای جان منابع آب کشور

با توجه به نقش غیر قابل انکار تجهیزات غیراستاندارد در هدر رفت آب شرب در کشور نگاهی به وضعیت صنعت شیرآلات می‌تواند دلایل مصرف قابل توجه آب در کشور را بیش از پیش مشخص کند.

در این راستا، مهدی رستم‌زاده، فعال حوزه ساخت شیرآلات بهداشتی ساختمان با اشاره به آمار تولید شیرآلات در کشور گفت: در حال حاضر حدود 60 درصد از شیرآلات تولیدی کشور از نشان‌های تجاری معروف و محدود است و 40 درصد تولید نیز مرتبط با کارگاه‌های صنعتی کوچک است.

این فعال حوزه ساخت شیرآلات بهداشتی ساختمان در مورد رعایت استاندارد در شیرآلات ساختمانی گفت: عمده تولیدات شیرآلات واحدهای کوچک صنعتی، غیر استاندارد هستند و به دلیل قیمت کمتر این تولیدات نسبت به نشان‌های معروف متاسفانه مورد اقبال بیشتری قرار می‌گیرند.

رستم‌زاده ادامه داد: یک شیر غیر استاندارد 75 درصد در افزایش مصرف آب نقش دارد، مطابق تحقیقات انجام شده یک خانواده در سال اگر از شیر استاندارد استفاده کنند، 100 متر مکعب آب مصرف می‌کنند، اما اگر شیرآلات غیر استاندارد باشد، این عدد به 175 تا 185 متر مکعب می‌رسد.

وی افزود: به طور برآوردی 110 تا 150 میلیون عدد شیرآلات بهداشتی در کشور وجود دارد که با توجه به آمار تولید شیر غیر استاندارد می‌توان ادعا کرد، 44 تا 60 میلیون شیرآلات غیر استاندارد در کشور وجود دارد.

رستم‌زاده در بیان نقش سازمان ملی استاندارد در رعایت استاندارد گفت: متاسفانه چرخه نظارت سازمان استاندارد تکمیل نیست و ممکن است، شیرآلات در موقع مراجعه مسئول سازمان ملی استاندارد، مورد تایید باشند، اما در خط تولید اتفاق دیگری بیفتد.

*اختلاف قیمت فاحش بین شیر آلات استاندارد و غیراستاندارد

به منظور بررسی دقیق وضعیت این رشته صنعت در کشور سری به بازار شیرآلات بهداشتی ساختمان زدیم. وفور نشان‌های تجاری متعدد در این بازار که عمدتا از بسته‌بندی بی‌کیفیت استفاده کرده‌ بودند تعداد قابل توجهی شیرآلات غیر استاندارد را شامل می‌شد.

در گفت‌وگو با فروشندگان این مسئله به وضوح مشخص بود که قیمت شیرآلات غیر استاندارد در مقایسه با شیرآلات استاندارد نشان‌های تجاری معروف از قیمت بسیار کمتری برخوردار است. برای مثال یک شیر اهرمی دستشویی از نشان تجاری که مردادماه توسط سازمان ملی استاندارد به عنوان نشان غیر استاندارد معرفی شده بود 450 هزار تومان قیمت داشت، در حالی که مورد مشابه شیر دستشویی از یک نشان تجاری معروف دارای استاندارد 950 هزار تومان قیمت خورده بود.

یک فروشنده شیرآلات بهداشتی با اشاره به استفاده گسترده از شیرآلات غیر استاندارد بیان کرد: بخش عمده‌ای از بازارهای تجاری شیرآلات در ایران از نشان‌های تجاری معروف خالی شده است، زیرا هدف این کارخانجات روی صادرات معطوف بوده و همین مسئله سبب شده تا هم شاهد افزایش قیمت تجهیزات استاندارد باشیم و هم شیرآلات غیر استاندارد جای استانداردهای را پر کنند.

وی ادامه داد: الان قیمت نشان‌های تجاری معروف بدون توجه به یارانه‌هایی که در مسیر تولید می‌گیرند، از قیمت کالاهای صادراتی نشات می‌گیرد که این مسئله نیازمند ورود نهادهای حاکمیتی است.

*مردم توجهی به مصرف آب شیرآلات ندارند

در ادامه کنکاش برای یافتن مسئله توسعه شیرآلات غیر استاندارد به شهرک صنعتی عباس‌آباد نیز سری زدیم. جاییکه بخش قابل توجهی از شیرآلات نشان‌های تجاری غیر استاندارد در واحدهای تولید بسیار کوچک مقیاس این شهرک صنعتی در حال تولید بود.

بر این مبنا یکی از صاحبان کارگاه کوچک تولید شیرآلات در گفت‌وگو با خبرنگار فارس گفت: سازمان ملی استاندارد تنها مسئله سرب داخل آلیاژ شیرآلات را مورد توجه قرار داده موضوع مصرف آب کالا برای این سازمان اهمیت ندارد.

وی افزود: همین الان اگر خط تولید نشان‌های تجاری معروف را نگاه کنیم، متوجه غیر استاندارد بودن تمامی شیرآلات از منظر مصرف آب خواهید شد.

این تولیدکننده در پاسخ به این سوال که چرا مسئله آب را در تولید مورد توجه قرار نمی‌دهد، گفت: وقتی کالای غیراستاندارد در بازار فروش می‌رود، من به عنوان تولیدکننده حاضر نیستم هزینه اضافی برای بنگاه اقتصادی خود داشته باشم و قیمت تمام شده را افزایش و حاشیه سود خود را کاهش دهم. در حقیقت، مردم توجهی به مصرف آب شیرآلات ندارند.

تجهیزات غیر استاندارد در حال حاضر ضربه سختی را به پیکره منابع آب شرب تصفیه شده کشور وارد می‌کند. در این راستا توجه به استفاده از تجهیزات گرید A می‌تواند سهم ویژه‌ای در احیا منابع آبی کشور ایفا کند.

بی‌توجهی به مسئله استفاده از تجهیزات استاندارد مصرف آب در شرایط کنونی که سومین سال خشکسالی را پشت سر می‌گذاریم، می‌تواند در کلانشهرهای کشور به بحران‌های عمیق نیز منتهی شود.

پایان پیام/