به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی یکتاپرس، امروزه ناکارآمدی طب رایج باعث شده تا بار دیگر استفاده از این گیاهان دارویی و طب سنتی در بین مردم رواج پیدا کند که البته برخلاف تصور عامه جامعه ممکن است استفاده نادرست و نا به جا از این گیاهان نیز همراه با عوارضی باشد.
دكتر محمد حسين صالحی سورمقی، استاد دانشگاه و محقق پيشكسوت در زمينه گياهان دارويی در گفتگو با یکتاپرس گفت: اغلب مردم معنی گیاهان دارویی با داروهای گیاهی را یکسان تلقی می کنند، در صورتی که اینگونه نیست. گیاهان دارویی گیاهانی هستند که چیده شده و خشک می شوند. در نهایت یک قسمت یا تمامی قسمت های آن مانند گل و میوه اش مورد استفاده قرار می گیرد. هر گیاهی که خاصیت دارویی داشته باشد در این دسته قرار می گیرد.
وی به دسته بندی گیاهان اشاره کرد و گفت: دسته اول گیاهان را گیاهان زینتی تشکیل می دهند؛ گیاهانی که مواد موثر کمی دارند یا اصلا ندارند. دسته دوم، گیاهان دارویی هستند. این گروه به دو بخش تقسیم بندی می شوند. یک دسته از گیاهان دارویی که ماده موثره از گیاه استخراج می شود و عصاره آن به قرص، کپسول، شربت و قطره تبدیل می شود. دسته دیگر نیز در صنعت با ایجاد تغییر و تحولاتی تبدیل به دارو می شوند. دسته سوم نیز داروهای گیاهی هستند که اغلب غیر مستقیم و به شکل دارو تبدیل می شوند. این دسته از گیاهان اکنون فراوانی شان زیاد است؛ در داروخانه ها فقط اسم ماده موثره شان در دارو مشخص است به همین دلیل حتی گاهی پزشکان هم ممکن است درباره نحوه استخراج گیاه و تبدیل آن به شکل غیر مستقیم به دارو اطلاع چندانی نداشته باشند.
این استاد دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره گیاهان دارویی اظهارداشت: هم اکنون گیاهان دارویی به سه شکل خود گیاه ( گیاهان دارویی)، داروهای گیاهی( دستکاری شده) و داروهای گیاهی( مستقیم و بدون دستکاری شده) با تبدیل شدن به دارو برای درمان و پیشگیری بیماری ها در اختیار دنیای پزشکی قرار می گیرند. دسته سوم به اصطلاح علمی نیمه مصنوعی است یعنی از طبیعت گرفته شده و پس از دستکاری تبدیل به اقلام دارویی شده است.
وی بیان کرد: دسته اول از گیاهان دارویی که شامل گیاه، دانه، گل، ساقه یا ریشه است، اکنون در تمام دنیا در عطاری ها( در ایران) یا فروشگاه های سلامتی( در کشورهای اروپایی) با بسته بندی و شکل و شمایل متفاوت به فروش می رسند. تجارب این قبیل از داروها سینه به سینه از نسل های قدیم به دست ما رسیده است. مقدار زیادی از این تجارب درست هستند اما تمامی ادعاها نمی تواند درست باشد. گاهی اوقات برخی از ادعاها نیز اغراق آمیز هستند.
به گفته وی، اغلب مردم نیز امروزه به جای مصرف از داروهای شیمیایی موافق استفاده از این داروها هستند. بیشتر این گیاهان را نیز برای رفع درمان برخی بیماری ها مانند مشکلات گوارشی، تنفسی، روحی و روانی مورد استفاده قرار می دهند.
عوارض گیاهان دارویی کمتر از داروهای شیمیایی است
صالحی در پاسخ به این سوال که آیا داروهای گیاهی نیز می تواند عوارضی به همراه داشته باشد و مردم باید در این زمینه احتیاط های لازم را داشته باشند؟ گفت: هر ماده ای که خداوند در اختیار ما قرار داده، می تواند حتی یک درصد، عوارض به همراه داشته باشد. مثلا تخم مرغ یک غذای بسیار عالی است اما درصد بسیار کمی از مردم نسبت به زرده تخم مرغ حساسیت دارند و قادر به خوردن آن نیستند بنابراین تمام مواد خوراکی، گیاهی یا غیر گیاهی مانند گوجه فرنگی یا بادمجان و....می تواند با درصد کم یا زیاد برای برخی از افراد ناسازگاری ایجاد کنند، به همین دلیل گیاهان دارویی نیز می توانند عوارضی به همراه داشته باشند و حساسیت هایی برای برخی از افراد ایجاد کنند منتها عوارض و حساسیت ها زیاد نیست و درصد آن بسیار پایین تر از داروهای شیمیایی است.
وی تاکید کرد:عوارض گیاهان دارویی خطرناک و کشنده نیست. داروهای شیمیایی ممکن است تا آخر عمر عارضه ای روی چشم، کلیه یا کبد بگذارد اما عوارض گیاهان دارویی اصولا ساده و زودگذر هستند. تاکنون نیز مورد خطرناکی در این زمینه گزارش نشده است. البته اینکه اظهار کنیم گیاهان دارویی اصلا و ابدا عارضه ای ندارند، کاملا نادرست است اما اگر بخواهیم مقایسه کنیم با داروهای شیمیایی از عوارض، حساسیت و ناسازگاری کمتری برخوردار هستند.
وی افزود: دارو یک نوع سم است که اگر درست و به جا مصرف کنیم حیات بخش است اما اگر نا به جا و نادرست مصرف کنیم ممکن است مضراتی ایجاد کند. بنابراین بهتر است داروهای گیاهی یا غیر دارویی را درست، با اطلاعات صحیح و به جا مصرف کنیم. اگر این کار را انجام دهیم قطعا نتایج خوبی بدست می آوریم.
وی در پایان گفت: برخی از مردم اظهار می کنند که ما از این داروها استفاده می کنیم. اگر سودی نبخشند، ضرری هم ندارند. در صورتی که این حرف کاملا غلط و اشتباه است. اگر چنانچه این گیاهان غیر ضروری و بیش از حد استفاده شوند، گاهی با برخی از داروها تداخل ایجاد می کنند که می تواند همراه با عوارض باشد. منتها عوارضی که این گیاهان ایجاد می کنند زود گذر است و در طولانی مدت مشکلاتی مانند سرطان زایی و سمیت شدید ایجاد نمی کنند. البته ما هم اکنون لیستی از گیاهان سمی داریم که در دسترس عموم مردم قرار ندارند. این گیاهان اکنون با بسته بندی صنعتی در اختیار داروخانه های ایرانی و خارجی قرار گرفته اند. اغلب این داروها نیاز به نسخه پزشک ندارند و فرد می تواند خود از قفسه داروخانه انتخاب یا با راهنمایی دکتر داروساز آن را تهیه کند.
گفتگو: فرزانه صدقی
