گروه فرهنگ و هنر یکتا؛ کتاب «غذاهای سنتیِ خوزستان»، تحقیقی جامع در فرهنگ غذایی استان خوزستان نوشته‌ی بانو نازنین کاظمی توسط انتشارات نویسندگان آزاد منتشر شد.
این کتاب قطعی رقعی دارد و در ۱۸۸ صفحه با کاغذ گلاسه و چاپ چهار رنگ و مصور ارائه شده است.
کاظمی در مقدمه‌ی کتاب آنرا حاصل پنج سال تحقیق و پژوهش در غذاهای سنتی خوزستان معرفی کرده و هدف خود از نوشتن چنین کتابی را حفظ و احیای غذاهای سنتی استان خوزستان و شناسایی آنها به دیگر هموطنان می‌داند، او در مقدمه‌ی کتاب می‌گوید: «سعی کرده‌ام که روش پخت غذاها، دقیق و اصیل باشد. در این راستا قدیمی‌ترین روش‌های پخت هر غذا را در نظر گرفته‌ام تا به اصل غذاها نزدیکتر باشد.»
غذاهای سنتیِ خوزستان در این کتاب از اقلیمِ جغرافیایی خوزستان برآمده‌اند. این فرهنگ غذایی از سال‌های دور تا به امروز در سفره‌ی غذایی خوزستانی‌ها ارجمند بوده و بی‌تردید بیانگر بخش‌هایی از تاریخ و هویت ساکنان این استان است. خوزستان اقوام، عشایر و خرده فرهنگ‌های بسیاری را در دامان گرم و پر مهر خود جای داده است؛ قرن‌هاست که این اقوام در صلح و آرامش در کنار هم زندگی کرده و تنوع فرهنگی چشمگیری را رقم زده‌اند. این تنوع فرهنگی در کنار آب و هوایی چهار فصل در ایجاد طعم‌ها و رنگ‌های گوناگون در غذاهای سنتی خوزستان موثر بوده است.
کاظمی درباره‌ی اهمیتِ شناخت، نگهداری و گسترش فرهنگ غذاهای سنتیِ خوزستان بر موارد ذیل تاکید دارد:
۱) در این کتاب، سلامت خانواده و حفظ محیط زیست از جمله دغدغه‌های اصلی نگارنده بوده و هست. بر این اساس سعی کرده‌ام که با شناساندن غذاهای سنتی که اغلب ضمن داشتن ویژگی‌هایی مانند تازگی و سلامت‌بخشی، در چرخه‌ی طبیعت نیز خللی ایجاد نمی‌کنند، هم‌استانی‌ها و هم‌میهنان گرامی را به استفاده‌ی دوباره از غذاهای سنتی تشویق و ترغیب کنم باشد که با گسترش این فرهنگ، جامعه‌ای سالم، آب و هوایی پاک و زمینی پُر ثمر داشته باشیم. یادمان نرود که همگی مسئولیم که همواره تلاش کنیم تا نسل‌های آینده نه تنها از نظر علمی، هنری و ادبی که از نظر سلیقه‌ی غذایی نیز تربیت شوند تا به جامعه‌ای تندرست، قوی و با نشاط برسیم و همچنین از محیط زیست نیز به خوبی مراقبت و محافظت کنیم.
۲) در اقلیم‌های گوناگون، گویش‌ها، پوشش‌ها، موسیقی نواحی و آداب و سنن گوناگونی وجود دارد. این تفاوت‌ها، زیبایی‌ها و جذابیت‌های بومی و محلی را بوجود آورده و خرده فرهنگ‌ها را شکل داده که همواره و به درستی ستایش و تکریم می‌شود و همگان بر ضرورت حفظ و نگهداری آن آگاهند؛ تنوع غذایی و بویژه غذاهای سنتی نیز از این دایره جدا نیستند اما در کمال شگفتی در نگهداری و حفظ آنها کوشش چندانی صورت نمی‌پذیرد. اهمیت غذاهای سنتی اگر از دیگر جنبه‌های فرهنگی بیشتر نباشد کمتر هم نیست، چرا که ارتباط مستقیمی با سلامتِ جسم و روح انسان و حتی محیط زیست دارد. بنابراین پرداختن به آن نه تنها سودمند که ضروری است. از سویی دیگر رخدادهای تاثیرگذاری مانند جنگ هشت ساله که منجر به مهاجرت اجباری خوزستانی‌ها به دیگر استان‌ها شد در گسترش فرهنگ استان و بویژه فرهنگ غذایی آن بی تاثیر نبوده است به نحوی که امروزه فلافل، سمبوسه، قلیه‌ماهی و ... نماد غذاهای سنتی خوزستان در ذهن مردم ایران است و تقریباً در همه‌ی نقاط کشور این غذاها را می‌شناسند؛ بد نیست که در این کتاب ضمن ارائه‌ی روش تهیه درست و اصولی این غذاها به هموطنان، دیگر غذاهای خوزستانی را هم بنمایانیم.
۳) در گذر زمان- و با رواج و غلبه‌ی زندگی مدرن و بویژه شهرنشینی- تعدادی از غذاهای سنتی به فراموشی سپرده شده و گاهی تنها نام و خاطره‌ای شیرین از آنها در یاد مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها باقیمانده است، تحقیقاتی از این دست (کتاب حاضر)، ضمن جلوگیری از به فراموشی سپردن بخش مهمی از فرهنگ غذایی نسل‌های پیشین، آنرا به نسل حاضر و نسل‌های بعد انتقال داده و از آن حفاظت می‌کند.
۴) غذاهای سنتی الهام یافته و برآمده از طبیعتند و با روح و جسم مردم سازگاری بیشتری دارند. بر چرخه‌ی طبیعی محیط زیست تاثیر سویی نداشته و در پیوند میان طبیعت و تغذیه، توجه و اهتمام به نگهداری از طبیعت به عنوان مبنع اصلی غذای انسان را در پی خواهد داشت. با حذف یا کنار گذاشتن غذاهای سنتی، و متاثر از سبک زندگی شتابزده‌ی امروزی، غذاهای فست فودی- تا حدودی ناسالم- جایگزین شده که البته همگان از تاثیر مخرب غذاهای فست فودی و برخی از غذاهای امروزی بر سلامتی انسان و طبیعت آگاهند. چه خوب اگر فرزندانمان را از کودکی با غذاهای سنتی آشنا کنیم و ذایقه‌ی آنها را تربیت کنیم تا هم غذاهایی که به فراموشی سپرده شده به سفره‌های مدرن و امروزیمان بازگردد و هم نسلی تندرست و شاداب بپرورانیم.
۵) غذاهای سنتی برآمده از ذائقه و سلیقه‌ی اقوام، عشایر و مردم ساکن در جای جای استان است، آشنایی با غذاهای سنتی در شناخت روحیات و خلقیات اهالی استان موثر بوده و از نظر مردم شناسی و جامعه شناسی نیز مفید است. هموطنان گرامی در سایر استان‌ها با شناخت غذاهای سنتی خوزستان می‌توانند با سلایق و علایق و رفتارهای اجتماعی خوزستانی‌ها بیشتر آشنا شوند.
۶) غذاهای سنتی با مواد اولیه بومی و محلی تهیه می‌شود، توجه به این امر که غذاهای سنتی اغلب درونمایه‌ای گیاهی دارند در شناخت اقلیمی و به ویژه آشنایی با اکو سیستم طبیعی استان سودمند است.
۷) ابن سینا نخستین دانشمند و پزشکی است که برای اول بار به این نکته پی برد که : «غذای شما داروی شما و داروی شما غذای شماست»؛ بر این اساس، اثر دارویی غذاهای سنتی را نمی‌توان نادیده گرفت، در واقع غذاهای سنتی فقط منبعی برای رفع گرسنگی نیستند، بلکه خواص درمانگری بسیاری دارند، چرا که مواد اولیه در بسیاری از غذاهای سنتی، آن دسته از گیاهان و سبزی‌های دارویی است که در فصول مختلف سال و با ظهور علائم حساسیت‌ها و بیماری‌های فصلی در جغرافیایی استان رشد کرده و بر اساس تجارب زیستی ساکنان محلی و بومی در هر منطقه و ناحیه از استان به سفره‌های غذایی راه یافته و در فرهنگ غذایی آنها ثبت شده است. (غذاهایی چون پلو گیاهی، آش برمک، شله دوایی و ... از این نوع غذاها هستند).
کتاب غذاهای سنتی خوزستان با چنین اهدافی شکل گرفت و با درک چنین ضرورت‌هایی پدید آمد. امیدوارم که در این راه سودمند واقع شده و مورد توجه و اقبال علاقمندان به سنت ها و به ویژه غذاهای سنتی قرار گیرد.
انتهای پیام/
