به گزارش گروه اقتصادی یکتا؛ ایران از امکان تبادل انرژی با همه همسایگانی که با آن‌ها مرز زمینی دارد برخوردار است؛ به طوری که از گوشه جنوب شرقی، پاکستان، افغانستان، ترکمنستان، آذربایجان، ارمنستان و ترکیه، امکان تبادل داریم؛ یعنی می‌توانیم هم صادرات و هم واردات داشته باشیم. از سویی نیز صادرات برق منبع تامین ارز برای وزارت نیرو است. بخش برق ما سالانه حدود ۱.۲ میلیارد دلار نیاز‌های ارزی دارد. این نیاز‌ها به معنای تجهیزات لازم، قطعات یدکی و لوازم و چند واحد از نیروگاه‌هاست که بر اساس مصوبات شورای اقتصاد به صورت B.O.T اجرا شده و ما خرید ارزی از آن‌ها داریم. این عددی است که در سال باید تامین کنیم تا چرخ این صنعت بچرخد.
علاوه‌بر این در ارز هم به میزان زیادی متکی به صادرات هستیم و یکی از بزرگترین مشتری‌های ما عراق است. ایران از سال ۲۰۰۴ میلادی صادرات برق به عراق دارد. بررسی‌ها در مورد تراز تجاری مبادلات برق در میان کشور‌های همسایه ایران نشان می‌دهد که برخی کشور‌های منطقه دارای تراز تجاری منفی و برخی دیگر دارای تراز تجاری مثبت هستند. به عنوان نمونه کشور‌های همسایه شرقی ایران یعنی پاکستان و افغانستان و نیز کشور عراق به عنوان همسایه غربی، از جمله همسایگانی هستند که با توجه به ناترازی تولید و مصرف برق به واردات برق روی آورده اند و دارای تراز تجاری منفی در این رابطه هستند.
ایران بالاترین میزان تراز تجاری برق در منطقه را دارد
بر اساس آمار و اطلاعات آژانس بین المللی انرژی (IEA) کشور عراق سالانه تنها ۹ تراوات ساعت واردات برق دارد و ظرفیت تولید برق این کشور به قدری نیست که بتواند صادراتی داشته باشد، بنابراین دارای تراز تجاری منفی ۹ تراوات ساعت در سال است. کشور پاکستان نیز در حوزه صادرات برق فعالیتی ندارد و با ۰.۵ تراوات ساعت واردات برق دارای تراز منفی در این رابطه است. همچنین کشور افغانستان نیز با سالانه ۵.۵ تراوات ساعت واردات دارای تراز منفی در بخش تجارت برق است.
کشور ترکیه، اما شرایط متفاوتی دارد و ۴.۱ تراوات ساعت برق به صورت سالانه صادرات انجام می‌دهد و در کنار آن نیز ۲.۳ تراوات ساعت واردات دارد که همین موضوع سبب شده تراز تجاری این کشور مثبت و ۱.۸ تراوات ساعت برق در سال باشد. کشور‌های ارمنستان، آذربایجان، ترکمنستان، امارات و عربستان نیز مشابه ترکیه دارای تراز مثبت تجاری در حوزه صنعت برق هستند و به ترتیب ۰.۶ و ۱.۵۲ و ۳.۲ و ۰.۲ و ۰.۰۴ تراوات ساعت برق تراز تجاری مثبت دارند.
با این توضیح که ارمنستان ۱ تراوات ساعت برق صادرات و ۰.۴ تراوات واردات، آذربایجان ۱.۶ صادرات و ۰.۱۵ واردات دارد. همچنین ترکمنستان بدون واردات تنها ۳.۲ تراوات ساعت برق صادرات انجام می‌دهد. کشور امارات نیز با ۰.۶۷ تراوات ساعت صادرات و ۰.۸۷ واردات با تراز مثبت ۰.۲ در حوزه تجارت برق فعال است. کشور عربستان نیز با ۰.۳۵ تراوات ساعت برق صادرات و ۰.۳۱ تراوات ساعت واردات دارای ۰.۰۴ تراز مثبت در حوزه تجارت برق است.در این بین شرایط برای ایران با کشور‌های همسایه و منطقه کاملاً متفاوت است و ایران با ۵.۵ تراوات ساعت برق صادرات و ۳ تراوات ساعت برق واردات بالاترین میزان تراز تجاری برق را در منطقه به خود اختصاص داده و دارای تراز تجاری مثبت ۲.۵ است که با سایر کشور‌های همسایه فاصله زیادی دارد. این شرایط در حالی است که ایران در مبادلات برق خود با کشور‌های همسایه همانند افغانستان و عراق همواره پیش شرط کاهش میزان صادرات در ایام اوج بار مصرف داخلی یعنی فصل گرم سال را رعایت می‌کند و در این ایام صادرات برق به کشور‌های همسایه را حداقل ممکن می‌رساند و در مقابل میزان واردات را افزایش می‌دهد.
اکنون به عراق، افغانستان و پاکستان صادرات و با ترکیه تبادل برق داریم. با کشور ترکیه تبادل داریم و باید از مزیت اختلاف افق کشور در زمان پیک مصرف استفاده کنیم، با این کشور قرارداد زیرو بالانس داشتیم، یعنی ۳.۵روز برق را دریافت و ۳.۵ روز انتقال دهیم. اختلاف پیک مصرف کشور‌ها به تبادل برق کمک می‌کند.
