به گزارش گروه فرهنگ و هنر یکتا پرس، توصیف موزه جواهرات ملی ایران National Jewelry Museum کمی دشوار است. از این نظر که این موزه نمایانگر ذوق و سلیقه صنعتگران و استادکاران هنرمند ایران در دورههای مختلف تاریخی و به عنوان میراث تاریخی، هنری ایران اهمیت بسیاری دارد؛ اما همین موزه میتواند گویای زندگی اشرافیِ شاهان و شاهزادگان ایرانی در دورههای مختلف و ثروت بی شمار آنها باشد. واقعیت آن است که اگر میخواهیم فرهنگ و تاریخ ایران را بشناسیم باید در کنار بازدید از موزه جواهرات ملی از موزههای ایران باستان (موزه ملی) و مجموعه کاخ گلستان دیدن کنیم. این سه موزه در کنار هم یک مستند واقعی از سرگذشت ایران است.
اگرچه تاریخ دقیقی از سُنت جواهرسازی و جمع آوری گنجینههای جواهرات در ایران در دست نیست؛ اما اوج استفاده از جواهرات در زندگی اشراف و پادشاهان پس از اسلام به دوران صفویه بر میگردد. پادشاهان صفوی علاقه بسیاری به جمع آوری و خرید جواهرات از هند، عثمانی، کشورهای اروپایی مانند فرانسه و ایتالیا داشتند. این موضوع به قدری شایع بود که اغلب جهانگردان و سیاحان اروپایی در سفرنامههای خود به خرید و فروش جواهرات توسط خاندان سلطنتی ایران اشاره میکردند. در موزه جواهرات ملی یا گنجینه جواهرات بانک مرکزی جواهرات سلطنتی و قیمتی از دوران مختلف نگهداری میشود.
زمان میگذرد تا به پایان سلسله صفویه و حکمرانی شاه سلطان حسین صفوی میرسیم. این دوران همزمان با شورش افغانهای جنوب شرق ایران و ماجرای معروف حمله اشرف افغان (اشرف هوتک) و محمود افغان به ایران بود. قوم مهاجم افغان پس از حمله به ایران که از ولایت قندهار تا اصفهان را در برمی گرفت، شروع به تاراج ثروت و جواهرات سلطنتی از خزانه شاهی شاه سلطان حسین کردند و بسیاری از جواهرات را به عنوان غنیمت جنگی به قندهار بردند.
پس از شاه سلطان حسین پسر او به طهماسب میرزا به روی کار آمد. در همان اوایل به حکومت رسیدن تهماسب میرزا از جانب کشور روسیه و پتر اول به ایران حمله میشود و در طی آن سرزمین باکو در آذربایجان که جزو قلمرو ایران بود، به تصرف روسها در میآید. شاه طهماسب برای جلوگیری از لشکرکشی روسها به ایران طی عهدنامهای به پتر اول تعهد میدهد که شورش افغانها را سرکوب کند و سرزمین گیلان، دربند و باکو را جزو قلمرو روسها معرفی کند!
باز هم در زمان حرکت میکنیم و چند وقت میگذرد. بعد از روسها این بار نوبت به امپراتوری عثمانی و یا عراق عجم میرسد که در پی غنیمت گرفتن از ایران به بهانه سرکوب اشرف افغان برآمدند. در این زمان جنگهای بسیاری بین افغانها و نیروهای عثمانی و روس و ترکان ترکستان بر سر قدرت شکل گرفت.
همزمان با این جریانها شاه طهماسب به کمک نیرویهای ترک ایران، قشون عشایر و خراسان که فردی به نام نادرقلی ریاست آنها را برعهده داشت به جنگ با متجاوزان پرداخت. نادر قلی که همان نادرشاه افشار است پس از کشتن اشرف افغان سر او را به همراه یک الماس بزرگ به عنوان پیشکش پیروزی به شاه طهماسب هدیه میدهد.
بعدها در دوران حکمرانی نادرشاه افشار او برای بازپس گیری غنائم و جواهرات ایران به هند و قندهار لشکر کشی میکند و میتواند بسیاری از جواهرات مهم ایران را باز گرداند که یکی از مهمترین آنها الماس کوه نور بود. پس از قتل نادرشاه به دست سردار او علی قلی خان این جواهر ارزشمند از ایران خارج شد و به دست کمپانی هند شرقی افتاد تا سرانجام به عنوان هدیه به ملکه ویکتوریا بریتانیا رسید.
در زمان پادشاهان قاجاری استفاده از جواهرات پیشکش شده از ایران و سرزمین هند در ساخت تاج پادشاه، تخت نادر و تخت طاووس استفاده شد که با مروایدهای خلیج فارس و فیروزه نیشابور تزئین شدند.
به طور کلی تمام گنجینه و جواهرات موزه به ۳۷ دسته تقسیم میشوند که شامل ۶ گنجینه در سالن اصلی شامل انواع وسایل جنگی تجملی و بقیه گنجینه در اطراف سالن در بخشهای مختلف سالن موزه است. در ادامه به معرفی مهمترین قسمتهای گنجینه جواهرات میپردازیم.
گنجینههای شماره ۱، ۲، ۲۹، ۳۱، ۳۲ و ۳۳ که شامل درپوش غذای شاهی، جام، قلیان، تنگ و آفتابه هستند در ابتدای سالن موزه جواهرات به نمایش گذاشته شده اند. در تزئین این ظروف علاوه بر سنگهای زینتی الماس، زمرد، فیروزه و یاقوت از هنر میناکاری و طلاکوبی استفاده شده است.
ویترینهای مختلف موزه شامل ظروف غذاخوری، آینههای دستی، تنگ، کوزه، دو عدد رینگ طلا، دستنبد، تزئین اسبهای شاهی و سنگ پای معروف ناصر الدین شاه از جنس طلا است.
انتهای پیام/