موزه جواهرات ملی ، نگین گمشده پایتخت | یکتاپرس
این موزه نمایانگر ذوق و سلیقه صنعتگران و استادکاران هنرمند ایران در دوره‌های مختلف تاریخی و به عنوان میراث تاریخی، هنری ایران اهمیت بسیاری دارد
کد خبر: ۲۶۹۳۲
۰۷:۰۰ - ۰۲ ارديبهشت ۱۴۰۰

موزه جواهرات ملی

به گزارش گروه فرهنگ و هنر یکتا پرس، توصیف موزه جواهرات ملی ایران National Jewelry Museum کمی دشوار است. از این نظر که این موزه نمایانگر ذوق و سلیقه صنعتگران و استادکاران هنرمند ایران در دوره‌های مختلف تاریخی و به عنوان میراث تاریخی، هنری ایران اهمیت بسیاری دارد؛ اما همین موزه می‌تواند گویای زندگی اشرافیِ شاهان و شاهزادگان ایرانی در دوره‌های مختلف و ثروت بی شمار آن‌ها باشد. واقعیت آن است که اگر می‌خواهیم فرهنگ و تاریخ ایران را بشناسیم باید در کنار بازدید از موزه جواهرات ملی از موزه‌های ایران باستان (موزه ملی) و مجموعه کاخ گلستان دیدن کنیم. این سه موزه در کنار هم یک مستند واقعی از سرگذشت ایران است.

جواهرات ملی ایران در گذر تاریخ

اگرچه تاریخ دقیقی از سُنت جواهرسازی و جمع آوری گنجینه‌های جواهرات در ایران در دست نیست؛ اما اوج استفاده از جواهرات در زندگی اشراف و پادشاهان پس از اسلام به دوران صفویه بر می‌گردد. پادشاهان صفوی علاقه بسیاری به جمع آوری و خرید جواهرات از هند، عثمانی، کشور‌های اروپایی مانند فرانسه و ایتالیا داشتند. این موضوع به قدری شایع بود که اغلب جهانگردان و سیاحان اروپایی در سفرنامه‌های خود به خرید و فروش جواهرات توسط خاندان سلطنتی ایران اشاره می‌کردند. در موزه جواهرات ملی یا گنجینه جواهرات بانک مرکزی جواهرات سلطنتی و قیمتی از دوران مختلف نگهداری می‌شود.
زمان می‌گذرد تا به پایان سلسله صفویه و حکمرانی شاه سلطان حسین صفوی می‌رسیم. این دوران همزمان با شورش افغان‌های جنوب شرق ایران و ماجرای معروف حمله اشرف افغان (اشرف هوتک) و محمود افغان به ایران بود. قوم مهاجم افغان پس از حمله به ایران که از ولایت قندهار تا اصفهان را در برمی گرفت، شروع به تاراج ثروت و جواهرات سلطنتی از خزانه شاهی شاه سلطان حسین کردند و بسیاری از جواهرات را به عنوان غنیمت جنگی به قندهار بردند.
پس از شاه سلطان حسین پسر او به طهماسب میرزا به روی کار آمد. در همان اوایل به حکومت رسیدن تهماسب میرزا از جانب کشور روسیه و پتر اول به ایران حمله می‌شود و در طی آن سرزمین باکو در آذربایجان که جزو قلمرو ایران بود، به تصرف روس‌ها در می‌آید. شاه طهماسب برای جلوگیری از لشکرکشی روس‌ها به ایران طی عهدنامه‌ای به پتر اول تعهد می‌دهد که شورش افغان‌ها را سرکوب کند و سرزمین گیلان، دربند و باکو را جزو قلمرو روس‌ها معرفی کند!
باز هم در زمان حرکت می‌کنیم و چند وقت می‌گذرد. بعد از روس‌ها این بار نوبت به امپراتوری عثمانی و یا عراق عجم می‌رسد که در پی غنیمت گرفتن از ایران به بهانه سرکوب اشرف افغان برآمدند. در این زمان جنگ‌های بسیاری بین افغان‌ها و نیرو‌های عثمانی و روس و ترکان ترکستان بر سر قدرت شکل گرفت.
همزمان با این جریان‌ها شاه طهماسب به کمک نیروی‌های ترک ایران، قشون عشایر و خراسان که فردی به نام نادرقلی ریاست آن‌ها را برعهده داشت به جنگ با متجاوزان پرداخت. نادر قلی که همان نادرشاه افشار است پس از کشتن اشرف افغان سر او را به همراه یک الماس بزرگ به عنوان پیشکش پیروزی به شاه طهماسب هدیه می‌دهد.
بعد‌ها در دوران حکمرانی نادرشاه افشار او برای بازپس گیری غنائم و جواهرات ایران به هند و قندهار لشکر کشی می‌کند و می‌تواند بسیاری از جواهرات مهم ایران را باز گرداند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها الماس کوه نور بود. پس از قتل نادرشاه به دست سردار او علی قلی خان این جواهر ارزشمند از ایران خارج شد و به دست کمپانی هند شرقی افتاد تا سرانجام به عنوان هدیه به ملکه ویکتوریا بریتانیا رسید.

در زمان قاجاریه 

در زمان پادشاهان قاجاری استفاده از جواهرات پیشکش شده از ایران و سرزمین هند در ساخت تاج پادشاه، تخت نادر و تخت طاووس استفاده شد که با مرواید‌های خلیج فارس و فیروزه نیشابور تزئین شدند.

بخش‌های مختلف موزه جواهرات ملی ایران

به طور کلی تمام گنجینه و جواهرات موزه به ۳۷ دسته تقسیم می‌شوند که شامل ۶ گنجینه در سالن اصلی شامل انواع وسایل جنگی تجملی و بقیه گنجینه در اطراف سالن در بخش‌های مختلف سالن موزه است. در ادامه به معرفی مهمترین قسمت‌های گنجینه جواهرات می‌پردازیم.
گنجینه‌های شماره ۱، ۲، ۲۹، ۳۱، ۳۲ و ۳۳ که شامل درپوش غذای شاهی، جام، قلیان، تنگ و آفتابه هستند در ابتدای سالن موزه جواهرات به نمایش گذاشته شده اند. در تزئین این ظروف علاوه بر سنگ‌های زینتی الماس، زمرد، فیروزه و یاقوت از هنر میناکاری و طلاکوبی استفاده شده است.
ویترین‌های مختلف موزه شامل ظروف غذاخوری، آینه‌های دستی، تنگ، کوزه، دو عدد رینگ طلا، دستنبد، تزئین اسب‌های شاهی و سنگ پای معروف ناصر الدین شاه از جنس طلا است.

گنجینه شماره ۶: شمشیر‌های اهدایی دولت عثمانی و شوروی، خنجر جواهر نشان، سر علم طلا، جقه شیر نشان (متعلق به اوایل قرن ۱۹ میلادی)
گنجینه شماره ۷: چقه‌های زینتی شامل جقه ایی شبیه به صورت شیر متعلق به فتحعلی شاه، جقه آراسته به یاقوت، سنجاقی به شکل پرنده
گنجینه شماره ۱۰: سنجاق، گل سینه، بند ساعت از جنس الماس (الماس‌های زرد و سفید متقارت)، قلاب کمربند آراسته به الماس متعلق به ناصرالدین شاه، بازوبند آراسته به یاقوتالماس متعلق به ناصرالدین شاه گنجینه شماره ۱۱: شامل تعدادی اشیای زینتی آراسته به یاقوت (به عنوان سنگ قیمتی) و لعل (سنگ نیمه قیمتی)، فنجان زرین پایه دار یاقوت نشان منصوب به فتحعلی شاه، یاقوت پیاده به وزن ۱۰۰ قیراط، لعل معروف به "لعل سامری" به وزن ۵۰۰ قیراط، گیره قهوه خوری یاقوت متعلق به قرن ۱۹ میلادی
توجه: لعل سامری یکی از بزرگترین لعل‌های جهان است". لعل جزو زیباترین و مقاوم‌ترین سنگ‌های زینتی جهان می‌باشد. لعل سامریگنجینه شماره ۱۲: گنجینه خلیج فارس و اشیای زینتی از جنس مروارید است. هنرمندان ایرانی مروارید‌هایی که در اصطلاح به آن‌ها "شرابه مروارید" گویند را به شویه بسیار هنرمندانه به هم بافته اند. مهمترین گنجینه مروارید خلیج فارس شامل آویز پرده با وزن ۱۶ کیلوگرم است که برای تزئین تخت طاووس از آن استفاده می‌کردند. گل سینه‌هایی از جنس صدف به شکل اردک و قو که متعلق به قرن ۱۹ میلادی هستند نیز در این دسته از گنجینه نگهداری می‌شوند.
توجه: گل طلای مینا مهمترین و زیباترین شی موزه جواهرات است که به دلیل مهارت جواهرسازان ایرانی در استفاده از مروارید غلطان بسیار معروف است. مروارید غلطان به دلیل آن‌که قابلیت تراش ندارد معمولا در همان شکل که صید می‌شود استفاده می‌گردد به همین دلیل شکل نامنظمی دارد.
گنجینه شماره ۱۴: کره یاقوت نشان که با استفاده از یاقوت و زمرد متعلق به ناصرالدین شاه است، سکه‌ها و مداله‌ای یاد بود، مدال‌های مظفرالدین شاه در ضرابخانه بروکسل در سال ۱۹۰۰ ضرب شده اند.
گنجینه شماره ۱۵: این گنجینه بیشتر به وسایل شخصی و لباس شاهان ایران اختصاص دارد. از جمله آثار این گنجینه شنل تاج گذاری پهلوی، شمشیر فتحعلی شاه و شمششیر اهدا شده از شیخ خزئل، عصای تشریفات حاجب الدوله، عصایی زرین که با طرح میناکاری سرخ و لاجوردی از الماس فلامک و زمرد درشت ۱۱۰ تزئین شده است.
گنجینه شماره ۱۷: تخت نادری یا تخت طاووس به دستور فتحعلی شاه به مناسب ازدواج با طاووس الدوله ساخته شد. از دلایل شهرت این تخت استفاده از بیش از ۲۶۰۰ سنگ‌ها قیمتی بومی ایران و طلاکاری سراسری تخت است.
توجه: کلمه "نادر" در اسم تخت طاووس بیانگر شکوه و جلال تخت است و به نادرشاه افشار ارتباطی ندارد. تخت طاووسگنجینه شماره ۱۹: شامل کلاه عباس میرزا پسر فتحعلی شاه است. این کلاه از نظر پارچه‌های به کار رفته و نوع طراحی بسیار منحصر به فرد است. در ساخت کلاه شاهی از پارچه اطلس و مخمل قرمز که حاشیه آن مروارید دوزی و پولک دوزی شده است. در بالای تاج سنگ الماس و چنگ طلا طراحی شده است. این مجموعه به همراه شنلی از یکی از وزرای زمان قاجار نگهداری می‌شود.
گنجینه شماره ۲۰: نشان‌ها و مدال‌های آراسته به جواهرات که اکثرا از طرف دولت‌های خارجی مثل عثمانی، اتریش، مجارستان، شوروی اهدا شدند؛ نشان اهدایی الکساندر دوم (تزار روسیه) به ناصرالدین شاه، دستنبد طلا با عکس ناصر الدین شاه برروی آن، قوطی زرین مینا کاری شده ناصر الیدن شاه که از ویتوریو امانوئل دوم (پادشاه ایتالیا) اهدا شد.
گنجینه شماره ۲۲: این مجموعه بیشتر به ادوات سوارکاری شاه بر می‌گردد که شامل رانکی اسب آراسته به الماس و سنگ توپاز به وزن ۲۲۰ قیراط، زین اسب الماس کاری شده، سربند اسب و جقه طلایی به همراه یاقوت زرد
گنجینه شماره ۲۴: این مجموعه جزو زیباترین بخش‌های موزه جواهرات است که شامل گنجینه الماس، با وزن‌های مختلف از یک قیراط تا ۱۵۲.۱۶ قیراطی در رنگ‌های مختلف و سبک تراش متفاوت.
توجه: در ایران سنگ الماس نداریم و الماس‌های زرد استفاده شده در تمامی گنجینه موزه جواهرات حاصل سفر ناصر الدین شاه به اروپا است. در این سفر او الماس‌های زرد رنگ را خرید که به همین علت در ایران به الماس‌های زرد ایرانی مشهور شدند. از این الماس در وزن ۴ قیراط صرفا ۹ عدد در دنیا وجود دارد که یکی از آن‌ها در شمشیر نادری استفاده شده است. شمشیر نادریگنجینه شماره ۲۶: این گنجینه به جواهرات اهدا شده و ساخته شده برای خاندان پهلوی توسط استادکاران داخلی و خارجی اختصاص دارد که شامل ۷ قطعه زمرد درشت، سینه ریز پهلوی از جنس پلاتین، نیم تاج پهلوی که به دلیل الماس صورتی آن به نام "نور العین" بسیار معروف است.
توجه: این گنجینه به دلیل وجود الماس صورتی نور العین و نوع تراش الماس سینه ریز بسیار معروف است. نوع تراش الماس به شیوه اشک تراش خورده است و جزو کمیاب‌ترین نوع الماس در دنیاست.
توجه: در گنجینه جواهرات دنیا دو جواهر بسیار مهم و معروف داریم که به نام‌های دریای نور و کوه نور هستند. الماس دریای نور صورتی رنگ است و کمیاب‌ترین الماس صورتی بزرگ جهان محسوب می‌شود که معمولا در لباس، کلاه و یا نشان سینه پادشاهان استفاده می‌شد. الماس کوه نور که به رنگ سفید است از شهر حیدرآباد هند کشف شد و به عنوان پیشکش به پادشاه هند تقدیم گشت. بعد‌ها در زمان استعمار انگلیس این الماس به ملکه ویکتوریا اهدا شد. الماس دریای نور گنجینه شماره ۲۷: این مجموعه به نام گنجینه زمرد معروف است که در آن انواع زمرد ریز و درشت، یک انفیه دان می‌باشد.
توجه: انفیه دان در واقع نوعی ظرف گود برای نگهداری تنباکو است. البته در گذشته به جز تنباکو برای دود کردن انواع گیاهان بوخور مانند اکالیپتوس نیز استفاده می‌شد.
گنجینه شماره ۲۸: این گنجینه جزو قسمت‌های ایستاده در موزه جواهرات است که شامل شمشیر، قَمه، سِپَر نادری است.
توجه: علت شهرت سپر نادری استفاده از پوست کرگدن برای ساخت کفه سپر و تزئین آن با سنگ‌های قیمتی یاقوت، الماس، لعل و زمرد به شکل متقارن و مدور است. سپر نادریگنجینه شماره ۳۴: این گنجینه بیشتر به جواهرات و متعلقات خاندان پهلوی مربوط است. مهمترین و زیباترین جواهر این مجموعه تاخ الماس آن است که از سنگ‌های ریز و درشت الماس، زمرد ۱۹۹ قیراط ۲ عدد یاقوت و حبه زیبای مروارید غلطان است که در طراحی آن از تاج ساسانی به شیوه کنگره دار استفاده شده است. با وجود استفاده از این سنگ‌های قیمتی با وزن بالا از نظر سنگینی نسبت به تاج‌های زمان خود سبک‌تر بود است. تاخ الماسگنجینه شماره ۳۵: شاید زیباترین و چشم گیرترین بخش موزه جواهرات برای خانم‌ها تاج زیبای فرح پهلوی باشد که در ساخت آن از پارچه مخمل اعلای سبز، بدنه پلاتین، الماس برلیان، ۲ عدد لعل قرمز در دو طرف تاج، سنگ‌های یاقوت، زمرد و مروارید استفاده شده است. به جز تاج فرح پهلوی، کمبرند لباس شاهی با یاقوت برمه ساخته شد.
توجه: یاقوت برمه نوعی یاقوت قرمز رنگ شفاف است که در دنیا نادر می‌باشد، زیرا یاقوت شفاف کمتر یافت می‌شود. علت نام گذاری برمه به این موضوع برمی گردد که در گذشته بیشتر یاقوت‌های شفاف از کشور برمه یا میانمار کنونی استخراج می‌شد. یاقوت برمه گنجینه شماره ۳۶: تاج فتحعلی شاه، معروف به تاج کیانی که آراسته به الماس، زمرد، یاقوت و مروارید است. علت شهرت این تاج استفاده از سنگ‌های قیمتی به گونه ایست که نشان دهنده پرچم ایران است. این تاج نسبت به تاج فرح پهلوی سنگین‌تر می‌باشد و بیشتر از مروارید استفاده شده است.
گنجینه شماره ۳۷: بر روی کره جواهر نشان بیش از ۵۱ هزار قطعه جواهر استفاده شده است به طوریکه وزن کره ۳۴ کیلوگرم است. این کره به دستور ناصر الدین شاه ساخته شد و برای ترسیم خشکی، آب و جنگل‌ها از سنگ‌های مختلف استفاده شد. در طراحی کره جواهر نشان برای نمایش ایران، آسیای جنوب شرقی، انگلستان و فرانسه از الماس، هند از یاقوت روشن، قسمت آفریقای مرکزی و جنوبی از یاقوت کبود استفاده شد. کره جواهر نشان
معروف‌ترین گنجینه‌های موزه جواهرات ملی ایران
• الماس معروف به دریای نور: ناصرالدین شاه معتقد بود این گوهر یکی از گوهر‌های تاج کوروش است.
• تاج پهلوی: این تاج مورد استفاده رضاخان و محمدرضا پهلوی بود.
• جقه نادری: یکی زیباترین جقه‌های ایران است که با زمرد سبز تزئین شده است.
• تاج کیانی یا تاج فتحعلی شاه که این تاج اولین تاجی است که پس از دوران شاهنشاهی ساسانی درست شد.
• کره جواهرنشان مربوط به زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار است.
• تخت طاووس (تخت خورشید) مربوط به زمان سلطنت فتحعلی شاه قاجار است.

انتهای پیام/

برچسب ها: گردشگری ، موزه

این خبر را به اشتراک بگذارید:

ارسال نظرات
از اینکه دیدگاه خود را بدون استفاده از الفاظ زشت و زننده ارسال می‌کنید سپاسگزاریم.
نام:
ایمیل:
نظر: