سرور چیست؟
واژه سرور (Server) به معنای خدمترسان است و در دنیای فناوری اطلاعات به سیستمهایی اطلاق میشود که وظیفهی سرویسدهی به سیستمهای دیگر را برعهده دارند. سرور میتواند یک ابررایانه یا سامانهای با قدرت سخت افزاری و منابع بالا باشد که همیشه روشن است و به درخواست کاربران و سیستمهای خدمت گیرنده (کلاینت)، پاسخ میدهد. سرورها معمولاً در مرکز یا رأس یک شبکه قرار دارند و علاوه بر ارائه خدمات مورد نیاز هر بخش، به مدیریت و کنترل آنها می پردازند. ذخیره و پردازش اطلاعات، ارتباط میان اعضای شبکه و اتصال به شبکه های جهانی یا محلی از دیگر وظایف سرورها میباشد.
کاربرد سرور
سرورها به دو گروه اصلی مجازی و فیزیکی تقسیم میشوند و بسته به قابلیت هایی که در ارائه خدمات دارند، در زمینه های مختلفی به کار میروند. برای مثال گروهی از آنها وبسرور نام داشته و در قالب یک برنامه رایانهای صفحات HTML را در اختیار مرورگر وب قرا میدهند. سرور ایمیل اپلیکیشنی برای دریافت و ارسال ایمیلهای کاربران است و گیم سرورها برای انجام بازیهای ویدیویی چندنفره، مورد استفاده قرار میگیرند. سرورهای فیزیکی که روشهایی خنک کردنشان موضوع کلی این مقاله است، به تجهیزاتی گفته میشود که اطلاعات یک سازمان یا گروه بخصوص در آن پردازش و ذخیره میگردد.
روشهای خنک کردن سرور
سرورها دستگاههای مهم و بسیار حساسی هستند. به دلیل کار کردن مداوم، این تجهیزات بسیار گرم شده و اگر با اقداماتی دمای سرور کاهش نیابد، گرمای تولیدشده باعث اختلال در عملکرد و آسیب به قطعات آن میگردد. در صورت بیتوجهی و عدم کنترل حرارت ایجادشده، ممکن است آتشسوزی در محل نگهداری سرورها رخ دهد و به دلیل گرانی و وابسته بودن کسب و کار به این تجهیزات، با خسارات جبران ناپذیری روبرو گردید. روشهای تخصصی برای خنک کردن سرورها وجود دارد که در ادامه ذکر میکنیم.
1- سرور را در اتاق ویژه نگهدارید.
اولین گام پس از تهیه سرور، استقرار آن در یک اتاق مخصوص مجهز به سیستم تهویه مطبوع میباشد. در شرکتها و سازمانهای بزرگ، مرکزی به این منظور در نظر میگیرند. تجهیزات سرمایشی دمای اتاق را به طور یکنواخت پایین نگه‌داشته و مانع از گرم شدن بیش از حد سرور میشوند. جهت ایجاد بهترین شرایط محیطی برای نگهداری سرورها، باید از یک متخصص کمک بگیرید تا یک اتاق سرور حرفهای بسازید.
2- سرور را به دور از نور خوشید نگهدارید.
نزدیک بودن سرور به عوامل گرمازا و قرار داشتن در معرض نور خورشید، باعث میشود حرارت سرور تشدید شود. سرور را به دور از نور آفتاب قرار دهید.
3- از وسایل سرمایشی ویژه در اتاق سرور استفاده کنید.
اتاق سرور معمولاً کوچک است و این فضای کوچک با تولید گرما در سرور، زود گرم میشود. تجهیزات سرمازا و دستگاههای تهویه با ایجاد سرما و گردش هوا در اتاق، همواره تمام نقاط اتاق سرور را خنک نگه‌داشته و حرارت ایجاد شده توسط سرور را تعدیل میکنند. در چنین شرایطی نسبت به حالت عادی، طول عمر سرور بیشتر و عملکرد آن بهتر خواهد شد.
4- از مانیتورهای مخصوص برای پایش دما استفاده کنید.
با نصب تجهیزات و سنسورهای مربوط به پایش دما، در صورتی که دمای سرور از حدی بیشتر شود، با هشدار این تجهیزات، شما به موقع متوجه خواهید شد و با خنک کردن سرور از بروز آسیب و کاهش عمر دستگاه جلوگیری خواهید کرد. شرکتهای مختلفی در تولید و نصب مانیتورهای درجه حرارت سرور فعالیت میکنند و با استفاده از محصولاتشان، میتوانید همواره دمای دستگاه را ارزیابی کنید.
5- طراحی بهینه و چینش صحیح اتاق سرور
بهتر است اتاق بدون پنجره و ارتفاع سقف آن بیشتر از 270 سانتیمتر باشد تا فضای کافی برای افزودن سرور در آینده داشته باشید. در طراحی اتاق سرور، تعداد رکها و کابینتهای نصب سرور را در نظر بگیرید. توجه کنید که فضای بین قفسهها ممکن است هوای گرم را به دام بیندازد. محل نصب خنک کننده ها و حسگرهای مانیتورینگ از مواردی است که باید به آن توجه داشته باشید.
توصیه میشود اتاق سرور عایق و به دور از منابع گرمایی باشد. تجهیزات کنترل حریق، سیستم روشنایی با در نظر گرفتن اثرات گرمایی آن و تعداد کارکنان اتاق سرور از مواردی است که در طراحی بهینه اتاق اثرگذار است.
6- از تکنیک راهرو سرد-گرم بهره بگیرید.
برای افزایش بازدهی سیستم سرمایشی، سرورها را یک در میان در راهروهای سرد-گرم بگذارید. هر راهرو برای خنک کردن سرورها یا از بین بردن گرمای تولیدشده اختصاص داده میشود. در راهروی سرد، هوای خنک از جلوی سرورها عبور میکند و در راهروی گرم که به تناوب آن قرار میگیرد، هوای گرم به طرف ورودی تهویه هدایت میگردد تا حرارت را از آن گرفته و جریان هوای خنکشده را وارد راهروی سرد کند. اگر بخشی از رکها خالی بود، از پانلهایی برای جلوگیری از هدر رفتن هوای سرد استفاده کنید.
از معایب این روش، اختلاط هوای گرم و سرد در بالای رکها است که برای جلوگیری از آن راهکار ایجاد اتاقک سرد و گرم و ایزولاسیون پیشنهاد شدهاست. به این منظور برای ممانعت از ترکیب شدن، هوای سرد و گرم محصور میشوند. همچنین میتوانید فضای جلو و عقب محفظه ها را با پرده نسوز PVC از هم جدا کنید.
7- از دریچههای خروج هوا در اتاق سرور استفاده کنید.
دریچه های خروجی با روش تهویه طبیعی هوا کار میکنند و به همین علت راه کاری کم هزینه برای خنک کردن سرورها به حساب میآیند. نحوهی عملکرد دریچه ها به این صورت است که با ایجاد هوای سرد در اتاق، هوای اطراف سرورها که در اثر فعالیت مداوم آنها گرم شده، به دلیل سبکی به سمت بالا رفته و از طریق دریچه ها خارج میشود.
8- استفاده از مایع سرمایشی برای خنک کردن سرور
از این روش برای خنک ساختن اجزای الکترونیکی مثل درایوها، CPU و ... در اثر تماس مستقیم با مایع سرمایشی دیالکتریک استفاده میشود. جریان مایع با عبور از بین قطعات گرم سرور، حرارت را از آنها میگیرد. این روش کارایی بیشتری نسبت به نصب دستگاههای بزرگ تهویه در اتاق سرور دارد.
