به گزارش خبرنگار اقتصادی یکتا پرس؛ در حالی که اقتصاد ایران با توجه به تورم و رکود سال‌های اخیر روزهای سختی را می گذراند و مردم برای دستیابی به یک زندگی حداقلی چشم به اقدامات دولت و مسئولان دوخته‌اند اهمیت برنامه‌ریزی بودجه سال 1400 بیش از سال‌های گذشته خود را نشان می‌دهد. واقعیت این است که عواملی همچون تحریم، تورم، رکود ناشی از سیاست‌های غلط بودجه‌ای و درآمدی و بسیاری از مشکلات اقتصادی دیگر در سال‌های اخیر توان اقتصادی مردم را تا حد تأمین خورد و خوراک ساده برای بسیاری از خانواده‌ها کاهش داده است و این در حالی است که سیر صعودی هزینه‌ها و ریخت و پاش‌های بی‌رویه سازمان‌های دولتی و مفاسد اقتصادی بر این فشار دامن می‌زند و دایره امید و اعتماد مردم را نسبت به داشتن آینده‌ای بهتر کاهش داده و تنگ‌تر می‌کند. در این بل‌بشوی اقتصادی کشور وقتی سخن از بودجه 1400 به میان می‌آید همه مردم گوش به‌زنگ می‌شوند تا ببینند خواب‌های بودجه‌ای تبدیل به کابوس می‌شود یا آنها را از تلاطم‌های فعلی می‌رهاند. به جرأت می‌توان ادعا کرد بودجه 1400 سرنوشت سازترین بودجه بعد از انقلاب اسلامی برای کشور است که شاید با کوچکترین اشتباه، ممکن است تیر خلاص به اقتصاد کشور باشد. در خوشبینانه‌ترین حالت مردم چشم به نقش کارشناسان اقتصادی و بهارستانی‌ها در تصویب یا رد این بودجه دوخته‌اند تا در برزخ اقتصادی خود راه نجاتی پیدا کنند.
لایحه بودجه 1400 با توهم تنظیم شده است
محمود جامساز، اقتصاددان درباره بودجه سال ١٤٠٠به یکتا پرس گفت: در لايحه بودجه ١٤٠٠ در قسمت منابع بيشتر موهوم‌پردازی شده است.
وی افزود: در قسمت مصارف بودجه عمومى متشكل از مصارف جارى دولت، بودجه عمرانى، بودجه شرکت‌های دولتی، بانک‌ها و مؤسسات انتفاعی که در ارتباط با دولت هستند و مجموعاً مصارف بودجه كل را تشكيل مي‌دهند قرار دارند. در ميان هزينه‌هاى جارى دولت تعداد زیادی ردیف دیگر بر بودجه تحمیل شده که از بودجه تأمین مالى می‌شوند.
این اقتصاددان تصریح کرد: از آنجا که باید بين منابع و مصارف موازنه برقرار شود بودجه به لحاظ منابع بسیار متوهم تنظیم شده است. ميزان صادرات منابع نفتی كه در بودجه سال جارى به ميانگين ١/٥ ميليون بشكه در روز پيش‌بينى شده بود، اما تا كنون صادرات متوسط روزانه از ٢٥٠ تا ٣٠٠هزار بشكه محقق شده، در لايحه بودجه ١٤٠٠ به دو میلیون و سيصد هزار بشکه با قیمت ٤٠ دلار و نرخ تبدیل١١٥٠٠ تومان ارتقا يافته است.
وی اضافه کرد: با توجه به شرایطی که به لحاظ حاکمیت وضعیت ناپايدار و بى‌ثبات اقتصادى داخلی و استمرار ديپلماسى خارجی، امکان صادرات ٢/٣ ميليون بشكه در روز در سال آتى بسيار ترديد آميز و در تعارض با واقعيات ملموس درون مرزى و برون مرزى است، اين پيش‌بينى آنچنان ابهام آميز است كه شگفتى صاحب نظران را برانگيخته كه بر چه اساس و مفروضاتى چنين رقمي براى صادرات نفت تعيين شده است.
جامساز با تصریح اینکه شايد منشأ و مبناى اين پيش‌بينى پيروزى بايدن بر دونالد ترامپ باشد، گفت: حال پرسش اين است كه آيا ورود بايدن به كاخ سفيد و برداشت و استنباط و ادراك مسئولان جمهورى اسلامى از اظهارات وى در مورد بازگشت به برجام، عمل به مفاد قطعنامه ٢٢٣١ شوراى امنيت است كه به موجب آن تمامی تحريم‌هاى اقتصادى ايران از سوى كشورهاى ٥+١ لغو و كشور از انسداد سياسى و اقتصادى رهايى مي‌يابد، قابل استناد است؟
تدوین لایحه بودجه برمبنای تفکرات خارج از عرف
وی با اشاره به سخنان حسن روحانی درباره بازگشت آمریکا به برجام تصریح کرد: آقاى روحانى در جلسه هيئت دولت گفت ترامپ با خط‌خطى كردن يك بيانيه از برجام خارج شد و بايدن هم مي‌تواند به راحتى با خط‌خطى كردن يك دستور مكتوب به برجام باز گردد. آنگاه ما هم به تعهدات برجامى خود باز خواهيم گشت.
این اقتصاددان با بیان اینکه به نظر مي‌رسد لايحه بودجه ١٤٠٠ بر مبناى تفكرات خارج از عرف سياسى و ديپلماتيك تدوين شده است، خاطرنشان کرد: هر چند مسئولان آثار تحولات سياسى در آمريكا را بر اقتصاد ايران كتمان مي‌كنند، اما به‌نظر مي‌رسد سخت به آثار تغيير سياست آمريكا در مورد برجام دل بسته‌اند.
جامساز ادامه داد: يكى از سياست‌هاى خارجى زوج سیاسی بايدن و كاملا هريس بازگشت به برجام است، اما نه برجامى كه منتج به تصويب قطعنامه ٢٢٣١ شوراى امنيت سازمان ملل متحد شد.
وی با اشاره به اینکه صحبت‌های بايدن درباره برجام٢ به اين مفهوم است كه برجام از حیث انتفاع ساقط شده و به تاريخ پيوسته است، بیان کرد: رئیس جمهور جدید آمریکا می‌خواهد مذاكره در مورد برجام ٢ مضاف بر مسئله هسته‌‌اى ابعاد بسيار گسترده‌اى را در بر گيرد كه در پنج سال گذشته مطرح نبود.
این اقتصاددان با تأکید براینکه با شروع احتمالى مذاكرات دستيابى به يك توافق جامع زود هنگام بسيار غيرمحتمل خواهد بود، خاطرنشان کرد: به‌نحوي كه توان و نيروى باقيمانده از اقتصاد ايران را سلب و ريسك فروپاشى كامل اقتصاد كشور را افزايش خواهد داد. لذا چنانجه پيش بينى صادرات نفت و گاز بر اين تصورات موهوم صورت گرفته مسلماً بخش بزرگى از منابع بودجه متصل به فروش نفت محقق نخواهد شد و بر حصول درآمدهاى ريالى دولت از جمله ماليات‌ها و درآمدهاى گمركى تأثير منفى خواهد گذاشت.
تصویب لایحه پیشنهادی بودجه 1400 اقتصاد را زمین‌گیر می‌کند
وی ادامه داد: اگر سياستگذاران با واقع‌گرايي، احيای زودهنگام برجام را مبناى برآورد صادرات ٢/٣ ميليون بشكه نفت در روز در نظر نگرفته‌اند شايد روش‌های جدیدی در مورد دور زدن تحریم‌ها کشف شده باشد که بتواند اين هدف را تحقق بخشد.
این اقتصاددان تصریح کرد: بر كسى پوشيده نيست که تمام راه‌های دورزدن تحریم‌ها توسط أمریکا مكشوف شده و بعید است که با دور زدن تحريم‌ها چنين حجمى از صادرات عملياتى شود. ضمن آنکه دسترسى به وجوه حاصل از فروش نفت هم به سبب تحريم‌هاى بانكى با موانع زيادى روبروست.
جامساز اضافه کرد: ممكن است بخشى از اين وجوه با ارز غير دلار خارج از استاندارد و مبادلات بانكى بين‌المللى وصول و برخى ديگر در شكل تهاتر كالا با نفت صورت گيرد و بخشى نيز در حساب‌هاى ديگر كشورها بلوكه و از دسترس خارج گردد.
وی با بیان اینکه در حال حاضر به نقل از منابع خارجى حدود ٤٠ ميليارد دلار از منابع ارزى كشور ما كه برخى از منابع داخلى، آن را بيشتر ارزيابى مي‌كنند در پنج كشور دوست ايران يعنى چين، هند، كره‌جنوبى، ژاپن و عراق مسدود است، گفت: اين نشان مي دهد كه دوستى با ايران كاملاً تحت الشعاع روابط آنان با آمريكا قرار دارد. لذا وقت آن است كه سياستگذاران ما با شناخت واقعى از ظرفيت‌هاى اقتصادى و سرمايه هاى اجتماعى آشكار و نهان كشور با تدبير و درايت نسبت به كاهش هزينه هاى جارى دولت اقدام و از بودجه نهادهاى متعدد تحميلى بكاهند و با واقع بينى منابع بودجه ١٤٠٠ را استخراج كنند .
جامساز با اشاره به نحوه محاسبات بودجه 1400 اظهار کرد: جاى تأمل است بودجه‌هاى چند سال اخير تقريباً با رويكرد انقباضى بوده، اما لايحه بودجه ١٤٠٠ بسيار انبساطى و با منابع موهوم تدوين شده است.
وی گفت: بودجه عمومى ١٤٠٠ نسبت به سال جارى ٦٥ درصد، درآمدهاى دولت ٢٢ درصد، واگذارى درآمدهاى سرمايه اى ١٢٨ درصد و واگذارى درآمدهاى مالى ١٣٩ درصد مشمول افزايش شده اند كه قرار است از محل ماليات ها، فروش خدمات دولتى استقراض، فروش شركت ها، فروش نفت و اموال تامين شوند.
این اقتصاددان با تصریح اینکه اگر لايحه بودجه با احتمال ضعيف و با تغييرات در مجلس تصويب شود بى‌ترديد چالش بزرگى را فراروى دولت بعدى قرار خواهد داد، بیان کرد: تصویب لایحه بودجه با همین شکل اقتصاد را زمين‌گير خواهد نمود.
جامساز اضافه کرد: دستاورد دولت روحانى موفقيت آميز نبوده و عامه مردم را در بحران تأمين معيشت و نااميدى نسبت به آينده قرار داده است. خط فقر براى يك خانوار ٤ نفره به حدود ٩ ميليون يعنى تقريباً ٣/٥ برابر حداقل حقوق رسيده. نرخ دلار از فصل دوم ٩٢ تا كنون از ٢٩٨٠ تومان با افزايش ٨٧٢ درصدى به ٢٦٠٠٠ تومان رسيده كه به مفهوم بى ارزش شدن پول ملى و كاهش قدرت خريد جامعه است.
وی اظهار کرد: نرخ تورم به يمن سياست هاى اقتصادى دولت در ميان ٤ كشور پر تورم جهان قرار گرفته‌ايم، ميانگين رشد اقتصادى در اين بازه زمانى صفر درصد بوده است. يعنى از مثبت به منفى حركت كرده به نحوي كه در سال هاى ٩٧ و ٩٨ رويهم حدود ١٤ درصد رشد توليد ناخالص ما منفى بوده و امسال بنا به گزارش پيشين بانك جهانى به بيش از منفى ٦ درصد مي رسد اما قرائن از رشد منفى حدود ١٠ درصد حكايت دارد. به علاوه بنا بر گزارش همين منبع ميزان منابع ارزى ما به ٨ ميليارد دلار رسيده است.
جامساز تصریح کرد: تمامی متغيرهاى كلان اقتصادى در وضعيت بسيار نامطلوبى قرار گرفته‌اند. در چنين شرايطى آقاى قاليباف تصادفاً با مشاهده اعلاميه نصب شده اى بر پیشخوان يك مغازه نانوايي بدين مضمون كه نان نصفه نمي فروشيم شگفت زده شده و آن را در صحن علنى مجلس با لحنى انتقاد آميز بيان مي كند.
وی خاطرنشان کرد: جاى تعجب واقعى در اين است كه ايشان همواره در مناصب عالي و كليدى نظام منصوب و در سياست گذاريها مشاركت داشته‌اند چندين سال به عنوان شهردار، كلان شهر تهران را اداره و مديريت مي كردند. آيا از فساد گسترده كه شكاف عظيم فقر و غنا را رقم زده بى اطلاعند؟ آيا در مورد كارتن خوابها ، قبر خوابها، بي خانمان هايي كه بر پشت بام هاى اجاره اى شب را به روز مي رسانند، از كسانيكه براى تامين معاش روزانه سطل هاى زباله شهردارى را جستجو مى کنند، از خريد قسطى نان به ويژه در استان ها ى جنوبى كشور، از كودكان كار، ازتن فروشى براى تامين معيشت خانواده، از خود كشى كارگران اخراجى و يا حقوق نگرفته كه از فرط شرم و استيصال در ناتوانى از تامين معاش خانواده دست به خودكشى مي زنند بى اطلاعند ؟ آقاى قاليباف شما در مناظره انتخابات رياست جمهورى ٩٦بدرستى اشاره فرموديد كه بخش اعظم سرمايه هاى كشور فقط در اختيار ٤ درصد از افراد قرار دارد . اين يعنى حكومت توانگران كه به تعبير ارسطو حكومتى است كه فراقانونى رفتار كرده حاكمان از قوانينى كه خود تصويب كرده اند عبور مي كنند. مشخصه هاى بارز حكومت توانگران آنست كه در آن جامعه ، شكاف بين فقير و غنى فراخ تر مي شود در حاليكه بسيارى از مردم از بيكارى در رنج و عذابند توانگران از چندين شغل و منصب برخوردارند . بديهى است عامه مردم اين مسائل را بخوبى ادراك مي كنند و از آسيب هاى روانى ناشى از حكومت توانگران رنج مي‌برند و پتانسيل اعتراضى آنان تقويت مي شود.
وی تأکید کرد: آيا در چنين شرايطى لايحه بودجه ١٤٠٠ پاسخگوى نياز جامعه است؟ يا توانگران ومافياى مالى به بهاى تضعيف هرچه بيشتر پايه هاى توليد و افزايش فقر جامعه از آن بهره مي گيرند. در اين بودجه هيچ نگاه توسعه گرايانه ديده نمي شود . با سفله پرورى كه از مشخصه هاى حكومت هاى پوپوليستى است نمي توان كشور را به سمت توسعه پايدار و تامين امنيت جانى و مالى و رفاه اقتصادى و اجتماعى عامه مردم هدايت كرد . متاسفانه بنيان اخلاقى مسئوليت پذيرى توانگران حاكم بشدت تخريب شده و بنظر مي رسد كه از پاسخگويي مبرى هستند. بايد إذعان داشت كه لايحه بودجه ١٤٠٠ به زيان اقتصاد ملى و عامه مردم است و لازم است با درك واقعيات اقتصادى ، سياسى ، اجتماعى ، فرهنگى و زيست محيطى و در ملازمت با نگاهى توسعه گرا در راستاى تامين مصالح ملى و رفاه جامعه و حفظ و صيانت از حقوق مادى و معنوى عامه مردم از نو نگاشته شود.
گفتگو از اکرم جدیدی ممتاز
انتهای پیام/
