افغانستان تهدید جدی زعفران ایرانی/بازار جهانی طلای قرمز پارسی ها را فراموش کرد؟!

به گزارش خبرنگار اقتصادی یکتاپرس، زعفران ایران در دنیا از جایگاه خاصی برخوردار است و از دیرباز این گیاه خوراکی با استقبال بی نظیری همراه بود و همچنان این روند ادامه دارد. زعفران ایرانی هم در جهان به عنوان مرغوب ترین نوع معرفی می شود که بعد از صادرات نفت این زعفران ایرانی است که به عنوان طلای قرمز ایرانی در بخش صادرات معروف است.

در این چندسال اخیر  عوامل مختلفی سبب شد تا در بخش تولید زعفران و صادرات زعفران با چالش های بسیاری همراه شویم که در این راستا نیاز مبرم به نظارت و حمایت در بخش تولید است.

جایگاه صادرات زعفران ایرانی در بازار جهانی

صادر کنندگان برتر زعفران در دنیا در سال 2017 کشورهای ایران (114 میلیون دلار)، اسپانیا (63.2 میلیون دلار)، افغانستان (18.4 میلیون دلار)، یونان (6.97 میلیون دلار) و فرانسه (6.42 میلیون دلار) هستند.

از وارد کنندگان برتر زعفران می‌توان کشورهای اسپانیا (54.7 میلیون دلار)، هنگ کنگ (20.8 میلیون دلار)، ایالات متحده (18 میلیون دلار)، ایتالیا (16.7 میلیون دلار) و هند (16.6 میلیون دلار) را نام برد.

طبق بررسی های انجام شده از تجارت ایران و اتحادیه اروپا، صادرات زعفران با کاهش چشم گیری همراه بود. در بخش صادرات به ایتالیا با سهم حدود منفی 27/60، اسپانیا منفی 19/7،فرانسه منفی 18/8، یونان منفی 16 درصد منفی همراه بود.

مبدا اصلی صادرات زعفران ایرانی برای کشورهای آلمان، ایتالیا، هلند و فرانسه است. در سال 2020 صادرات زعفران ایران به اتحادیه اروپا به غیر از بلغارستان و قبرس کاهش یافته است. بیشترین کاهش میزان صادرات ایران در 6 ماه نخست سال گذشته به کشورهای لتونی، سوئد، اسلواکی، رومانی و اسپانیا است که این بازارها را ایران عملا در حال از دست دادن است. 

طبق آمارها ایران در سال 97 حدود 203 تن زعفران به کشورهای مختلف به ویژه اتحادیه اروپا صادر کرده است. زعفران ایرانی به 5 قاره و 47 کشور جهان صادر می شود. از دو دهم گرم تا حداکثر بسته بندی یک کیلوگرم با استاندارد 1/259 و ایزو 3632 صادر می شود. در سال 96 میزان صادرات زعفران ایران 172 تن و در سال 93 میزان صادرات زعفران 203 تن برآورد شده است.

افغانستان تهدید جدی ایران در بخش صادرات زعفران

مرغوب ترین زعفران ایرانی متعلق به خراسان جنوبی و رضوی در نزدیکی مرز افغانستان است و بعضا در شهرهای اصفهان، کرمان، مرکزی و فارس نیز کشت می شود. در سال های گذشته زعفران این مناطق در دنیا حرف اول و آخر را می زد اما چندسالی است که سازمان و سنجش ذایقه جهانی که در بروکسل است، از بین 300 نوع زعفران که در جهان وجود دارد؛ زعفران افغانستان به عنوان با کیفیت ترین و مرغوب ترین نوع زعفران معرفی می شود. 

رئیس شورای ملی زعفران درخصوص ایجاد رقبای جدید از جمله چین و افغانستان و تهدید برند زعفران ایرانی گفت: اگر ما ضعف برنامه‌ریزی و طرح‌ریزی نداشته باشیم و توجه به مدیریت بازار داشته باشیم، قطعا رقبا نمی‌توانند برای زعفران ما تهدیدی ایجاد کنند، پس ما باید فرآیند صادرات زعفران را مدیریت کرده و استراتژی تعیین کنیم و چشم‌اندازی مثبت خلق کنیم. با توجه به اینکه سهم مهمی از تولید جهانی زعفران در ایران است، از این مزیت باید استفاده کنیم و با برنامه درست جایگاه خوبی را دردنیا برای زعفران ایرانی داشته باشیم.

موانع توسعه صادرات زعفران ایرانی چیست و چگونه برطرف می شود؟

کارشناسان بخش اقتصادی در این زمینه معتقدند که عوامل مختلفی اعم از حضور دلالان، تحریم ها و مشکلات بین بانکی، نبود سیستم قانونی بر قیمت گذاری زعفران و نظارت بر صادرات، عدم دسترسی تجار بین الملل از علم اقتصاد، قوانین دست و پا گیر در امر صادرات طلای سرخ و هزینه های بالای تشریفات گمرکی است که می توانند در بخش صادرات موانع بسیاری را ایجاد کنند.

دبیر شورای ملی زعفران گفت: ایران با اتکا به سهم بالای 9 درصدی تولید زعفران در جهان می‌تواند، با تغییر فاز و ارائه راهبردهای جدید، میزان صادرات خود را تنها به خام‌فروشی محدود نکند، دست به خلاقیت بزند و صادرات محصولات زعفرانی را به‌عنوان رویکردی نو در مناسبات تجاری جهان عملی کند.

اسپانیا به لحاظ کشت زعفران ضعیف است، اما همچنان که اشاره کردم در امر بازرگانی موفق عمل کرده است. موفقیت در امر بازرگانی محصول به کار بردن و به کارگیری تکنیک‌ها و ابتکار عمل در عرصه تجارت زعفران است.

وی در این راستا افزود: برای مثال با تولید قرص زعفران که به تایید جهانی نیز رسیده باشد، در واقع بخش دارویی این کالای پرطرفدار را به انحصار خودمان درآورده‌ایم. با توجه به اینکه 87 درصد از مردم چین و هند داروهای گیاهی مصرف می‌کنند، با این رویکرد می‌توان بخش عظیمی از فاز تولید محصولات زعفرانی را عملی کرد.

منوچهری عملی کردن رویکردهای فروش محصولات زعفرانی را نیازمند آماده کردن زیرساخت‌های آن دانست و گفت: با گرفتن عوارض از سوداگرانی که تنها خام‌فروشی را پیشه کار تجاری خود قرار داده‌اند، می‌توانیم هم بازاریابی‌های جدیدی در عرصه جهانی انجام دهیم و هم نبض تجاری زعفران را همه جانبه در انحصار خودمان بگیریم.

منوچهری به وجود آوردن بستر فروش و باز کردن فضایی را که در آن بتوان دست به فروش و آرایش جدیدی در عرصه مناسبات تجاری زعفران در جهان زد نیازمند هزینه و ترتیب دادن تحقیقاتی علمی در این زمینه دانست. وی افزود: شورای ملی زعفران به‌عنوان یک تشکیلات غیرانتفاعی و تشکلی، این آمادگی را دارد که مجزا و مستقل و با اتکا به ظرفیت‌های موجود خود این شرایط را به وجود آورده و بسترسازی علمی و عملی آن را خود بر عهده بگیرد. دولت اگر در این زمینه با محدودیت منابع و احیانا موانعی مواجه است، می‌تواند تنها به ارائه راهکار بسنده و امور دیگر را به تشکل واگذار کند. دولت می‌تواند در صحنه تجارت جهانی نماینده خود (جهاد کشاورزی) را بفرستد و نظارت داشته باشد. در واقع ما خواستار آن هستیم که هیچ نهادی به این تشکل ضربه نزند؛ چون ضربه خوردن از این ناحیه نه تنها ما را از عرصه رقابت جهانی دور می‌کند بلکه زمینه سقوط جایگاه جهانی ما را هموارتر می‌کند.

وی در ادامه گفت: شورای ملی زعفران ایران به‌عنوان یک تشکل خواستار آن است که اثرات سوء واسطه‌گری و دلالی را از بین ببرد. برای مثال برای چین و هند به‌عنوان بزرگ‌ترین خریداران زعفران از ایران تعرفه گمرکی 37 درصد تعیین شده، در حالی که ما باید تعرفه‌های گمرکی را برای این دو کشور بالا ببریم. دولت و البته نمایندگان مجلس این قول را داده‌اند که با تخصیص بودجه کافی دست شورای ملی زعفران را به‌عنوان یک تشکل باز کنند تا ما به دو امر بسیار مهم رسیده و آن را عملی کنیم؛ یکی اینکه فرم صادراتی زعفران نظم و قانون داشته باشد و دوم اینکه اگر دولت اعتبار و پول کافی ندارد، با دادن مجوز و اختیارات لازم این مهم را به ما واگذار کند.

بازاریابی و برند سازی در بخش صادرات زعفران

اولین گام برای صادرات زعفران بازاریابی است. شناخت بازار هدف و راه‌های نفوذ به آن می‌تواند شما را در چگونگی آماده سازی محصول و پیدا کردن مشتری یاری کند. دستیابی به شناخت بازار هدف می‌تواند از طریق استفاده از اطلاعات و آمارهای رسمی، مذاکره با خریداران، شرکت کردن در نمایشگاه‌های بین‌المللی و ارتباط گرفتن با رایزنان بازرگانی و اتاق‌های بازرگانی به دست آید.

بسته بندی می تواند در بخش فروش و بازاریابی کمک بسیاری کند. علاوه بر اینکه جنس مرغوبی به مشتری ارائه می شود، بسته بندی آن هم اهمیت بسزایی دارد. کارشناسان حوزه بازاریابی معتقدند صادرات زعفران در بسته‌های حداکثر 30 گرمی صورت می‌گیرد و بیشتر از آن، صادرات فله‌ای قلمداد می‌شود. بسته بندی جذاب و مناسب از مهم‌ترین عوامل تاثیر گذار در یک تجارت موفق است.

این نکته مهم فراموش نشود که در سال‌های اخیر فروش زعفران در بازار داخلی کاهش یافته است و بخشی از سود تولید کنندگان که حاصل از فروش در بازار داخلی بود کاهش یافته است. بنابراین راهکار این موضوع می‌تواند سرمایه گذاری در تولید محصولات دیگر بر پایه زعفران باشد. البته بحث برندینگ و بسته بندی مناسب نیز می‌تواند ارزش افزوده و در نتیجه سود مناسبی را ایجاد کند.

توجه به کشورهای هدف 

یکی از کشورهای وارد کننده عمده زعفران ایران، کشور اسپانیا است. اسپانیا زعفران را با قیمتی پایین خریداری کرده و پس از فرآوری محصول و بسته‌ بندی آن با برند اسپانیا، آن را به سراسر دنیا صادر می‌کند. اگر به میزان واردات و صادرات زعفران در اسپانیا نگاهی بیندازیم خواهیم دید که تولید زعفران در اسپانیا بسیار محدود انجام می‌شود. و از این راه سالانه میلیاردها دلار ذخیره ارزی به دست می‌‌آورد.

ایران بالاترین میزان تولید زعفران جهان را دارد و از طرفی زعفران کشمیر هند گران ‌قیمت‌ترین زعفران جهان است، اما با این وجود اسپانیا در لیست کشورهایی است که بیشترین صادرات زعفران را انجام می‌دهد. اسپانیا در سال 2018 با فروش 55.7 میلیون دلار زعفران، به عنوان دومین کشور صادرکننده زعفران پس از ایران شناخته شد. در حدود 40 درصد فروش زعفران در دنیا را به خود اختصاص داده است.

استراتژی خوب فروش و وجود مشتریان اروپایی نزدیک و همچنین بسته بندی شیک و زیبا برای محصول، دلایلی هستند که اسپانیا را به معروف‌ترین صادرکننده زعفران تبدیل کرده‌اند.

بخشی از زعفران ایرانی به ترکیه صادر می‌شود. مردم ترکیه با زعفران آشنایی زیادی ندارند اما اگر به رستوران‌های ترکی، عربی، هندی و ایرانی ترکیه سر زده باشید و یک وعده غذایی را مهمان آن‌ها باشید، خواهید دید که در بسیاری از غذاهایشان از زعفران ایرانی استفاده می‌کنند. باید به این نکته مهم اهمیت داد که براساس ادعای کسبه بازار ادویه ترکیه، توریست‌های حاشیه خلیج فارس به زعفران بسیار علاقه مندند و زعفران ایرانی را خریداری می‌کنند.

صادرات زعفران به عمان توجه بسیاری از بازرگانان را به خود جلب کرده است. زعفران در این کشور در صنایع غذایی، دارویی، بهداشتی و آرایشی استفاده می‌شود. زعفران ترکیباتی مانند کروسین و پیکروکروسین و سافرانال دارد که خاصیت آنتی اکسیدانی دارد و در تولید دارو از زعفران استفاده می‌شود.

به گزارش یکتاپرس، علی رغم آنکه افغانستان این روزها در بخش تولید زعفران ایرانی به عنوان تهدید معرفی می شود اما کشور ایران روابط تجاری نزدیکی با کشور افغانستان دارد و این کشور می‌تواند بازار خوبی برای زعفران ایرانی باشد به علاوه کشور هند علی رقم واردات زعفران همچنان پتانسیل خوبی برای صادرات دارد. میزان صادرات زعفران به این کشور با میزان نیاز آن تفاوت زیادی دارد، در واقع ظرفیت باقیمانده صادرات به هند به ارزش 15.1 میلیون دلار است.

انتهای پیام/