به گزارش گروه اجتماعی یکتا پرس، ورود بیماریهای غیر منتظره به زندگی بشر و تهدید جان هزاران انسان، محققان را وادار به تولید داروها و واکسنهایی کرده تا زندگی جریان داشته باشد. تب تیفوئید، مننژیت، سیاه سرفه، فلج اطفال، اوریون، سرخک، هپاتیت ب، ابولا و … از جمله بیماریهایی هستند که واکسن آنها ساخته شده و در دسترس هستند. تولید هر یک از این واکسنها سال ها زمان برده است. اما پاندمی کرونا کاری کرد که ساخت واکسن برای آن رکورد بزند به طوریکه با گذشت یک سال و نیم از به وجود آمدنش، چندی است که ساخت و تولید واکسن کرونا در کشورهای مختلف و همچنین کشور ما آغاز شده است.
با وجود سرعت در تولید واکسن کرونا اما هر یک باید بر اساس تکنیکهایی آزمایش شوند. این واکسنها بر اساس ۴ پلتفرم ویروس کامل، ناقل ویروسی، اسید نوکلئیک و پروتئین پایه ساخته می شوند. ساخت واکسن در حالت عادی بین ۳ تا ۵ سال زمان میبرد. اما به دلیل وضعیت اضطراری که دنیا درگیر آن است، تاییدیههای اضطراری برای واکسنهای تولیدی کرونا صادر میشود. در حال حاضر ۲ تاییدیه جهانی برای تولید واکسن کرونا تعیین شده است و در این شرایط، واکسنهای ساخته و تجویز شده تاییدیه اضطراری FDA و WHO را دریافت کردهاند. از آغازین روزهای شیوع کرونا، ۱۷۳ واکسن ساز جهانی به تولید واکسن ورود کردند؛ اما تنها ۶ مجموعه برای ادامه فعالیت در این زمینه تاییدیه گرفتند. در ایران نیز با شروع همهگیری کرونا، شرکتها دست به کار شدند تا توان خود را برای تولید واکسن بسنجند. تولید واکسن کرونا با توجه به پیچیدگیهای فناورانه آن یک کار سخت و زمانبر است و هر واکسن برای تولید نهایی و تجاریسازی باید سه فاز پیشبالینی، تایید و تولید انبوه را طی کند. ایران که نامش به عنوان یکی از کشورهای سازنده واکسن کرونا ثبت شده است با تلاش ۹ شرکت دانشبنیان به این حوزه وارد شد. در ادامه مروری داریم بر واکسن های ایرانی کرونا:
این واکسن در کوبا با نام «سوبرانا ۰۲» معرفی شده و انستیتو واکسن فینلای کوبا آن را تولید کرده است. بخشی از آزمایشهای فاز سوم این واکسن با همکاری انستیتو پاستور ایران در هشت شهر کشور انجام شده است. به طوریکه ۲۴ هزار داوطلب در شهرهای اصفهان، بابل، بندرعباس، زنجان، ساری، کرمان، همدان و یزد به ترتیب وارد این طرح مطالعاتی شدند و دو دُز واکسن را دریافت کردهاند. طبق گفته مسئولان حوزه بهداشت کوبا این واکسن از پروتئینهای اسپایک ویروس کرونا که در آزمایشگاه ساخته شدهاند، برای تحریک دستگاه ایمنی استفاده میکند. این پروتئینها در مرحله بعدی با سم غیرفعال کزاز که یک آنتیژن قدرتمند برای تقویت تولید پادتن (آنتی بادی) در بدن به شمار میرود، ترکیب میشود.
اما در بین واکسنهای ایرانی کرونا شاید یکی از جنجالیترین آنها واکسن کووبرکت باشد که دو هفته گذشته مجوز اضطراری استفاده از آن صادر شد. واکسن کووبرکت نخستین واکسن کرونای تولید محققان ایرانی است که موفق به دریافت کد اخلاق و کارآزمایی انسانی از وزارت بهداشت شده است. این واکسن در شرکت شفا فارمد وابسته به گروه دارویی برکت ستاد اجرایی فرمان امام(ره) تولیدشده است. این واکسن از نوع ویروس غیرفعال شده است که کارآزمایی بالینی دو سوکور(نوعی روش مطالعه) آن در فاز ۱ برای بررسی بیخطری و ایمونوژنیسیتی(ایمنی زایی) واکسن در جمعیت سالم و افراد ۵۱ تا ۷۵ ساله انجامشده است. به نظر میرسد ایران قصد دارد کار واکسیناسیون سراسری خود را با این واکسن انجام دهد.
واکسن کرونای رازی کووپارس توسط موسسه تحقیقات واکسن و سرمسازی رازی بر پایه پروتئین نوترکیب "اسپایک" ویروس کرونا ساخته و از دو بخش آنتیژن و ادجوانت تشکیل شده؛ در سه دوز(تزریقی- استنشاقی، دو دوز اول واکسن بهصورت عضلانی و دوز سوم بهصورت استنشاقی در روز ۵۱ به داوطلبان تزریق میشود) تولید خواهد شد. شروع واکسیناسیون با واکسن" کووپارس" در ۵۰۰ موش و ۲۵ میمون سبز آفریقایی در مدت یک سال انجام شد و در ادامه پس از ارسال مدارک و CTD به سازمان غذا و دارو و دریافت تأییدیههای کمیته اخلاق فاز یک و دو کارآزمایی بالینی ادامه پیدا کرد. فاز یک کارآزمایی بالینی در اسفندماه ۱۳۹۹ آغاز و نیمه فروردینماه با ۱۳۳ نفر بزرگسال سالم ۱۸ تا ۵۵ ساله در دوزهای ۵، ۱۰ و ۲۰ میکروگرم در ۲۰۰ میکرو لیتر به پایان رسید. فاز دوم کارآزمایی بالینی با حضور ۵۰۰ داوطلب از جمعیت ۱۸ تا ۷۰ ساله در حال انجام است که در این مطالعه کارآزمایی بالینی، دو گروه واکسن و واکسن نما حضور دارند که انتظار بر این است تا پایان تیرماه ادامه داشته باشد.
واکسن فخراواک "واکسن شهید فخری زاده یا سپند"، واکسنی از نوع ویروس غیرفعال شده است که اسفندماه ۱۳۹۹ موفق به دریافت مصوبه اخلاق در پژوهش از سازمان غذا و دارو شده است؛ واکسنی دو دوزی که تحت مطالعه کارآزمایی بالینی دوسوکور با کنترل پلاسبو (واکسن نما) موردمطالعه قرار میگیرد. این واکسن محصول شرکت «میلاد دارو نور» در زیرمجموعه وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح است. مطالعه این واکسن، برای بررسی بیخطری، ایمنیزایی و انتخاب دوز مناسب واکسن غیرفعال شده کرونا (MIVAC) انجام شده و این مطالعه در جمعیت سالم بزرگسال ۵۵-۱۸ ساله بهصورت کارآزمایی بالینی تصادفی شده، دوسو کور با کنترل پلاسبو در حال انجام است و فاصلههای دو دوز نیز تقریباً ۲ و ۳ هفته در نظر گرفتهشده است.
واکسن سیناژن، این واکسن نخستین واکسن کرونای ساخت بخش خصوصی در ایران است که به آزمایش بالینی رسیده است و به طور مشترک با کشور استرالیا تولید خواهد شد. در واقع ابتدا توسط یک شرکت استرالیایی به نام "وکسین" که تخصص آن در تحقیقات واکسن است توسعه پیداکرده است و بعد فاز ۱ را با موفقیت روی ۴۰ شهروند استرالیایی گذرانده است و اکنون بعد از طی آزمایشات حیوانی و فاز یک، وارد فاز ۲ خواهد شد. کارآزمایی بالینی فاز دو این واکسن، تصادفی شده، دو سو کور و حاوی واکسن نما جهت بررسی ایمنی و اثربخشی واکسن نوترکیب با پروتئین اسپایک ویروس SARS-COV-۲ (اسپایکوژن) است که در دو دوز ۲۵ میکروگرم به فاصله ۲۱ روز تزریق خواهد شد(مطالعه از اوایل خرداد ماه شروع خواهد شد)
اسپوتنیک وی از دو آدنوویروس (ویروس شایع ایجاد کننده دامنهای از بیماری) انسانی ساخته شده که البته به گونهای اصلاح شدهاند که حاوی ژن سازنده پروتئین تاج ویروس SARS-CoV-۲ باشد؛ ویروسی که عامل بیماری کووید۱۹ است. وب سایت رسمی واکسن «اسپوتنیک وی» اعلام کرده که بر پایه دادههای حاصل از تزریق واکسن به ۱۹ هزار و ۸۶۶ نفر، کارآیی این واکسن ۹۱.۶ برآورد شده است. این واکسن باید در دو دُز به فاصله حداقل چهار هفته تزریق و در دمای بین دو تا هشت درجه سانتیگراد نگهداری شود. سازندگان این واکسن مدعی هستند که نخستین واکسن کرونای جهان را ساختهاند. گرچه در ابتدا به کارایی این واکسن با دید تردید نگاه میشد اما بهمن ماه گذشته مجله پزشکی لنست که یک مجله علمی معتبر است نتایج مرحله آخر آزمایش بالینی واکسن اسپوتنیک وی را منتشر کرد که طبق آن این واکسن بیخطر و اثربخشی آن ۹۱.۶ درصد عنوان شد.
روش ساخت واکسن در این شرکت مبتنی بر ویروس غیر فعال معرفی شده است. در این نوع آزمایش پیش بینی می شود که سیستم ایمنی بدن به ویروس غیر تکثیر شونده واکنش نشان داده و پادتن مورد نیاز برای مقابله با بیماری کووید ۱۹ در آن ایجاد می شود. بررسی این واکسن برای اخذ مجوز شروع آزمایش های بالینی همچنان ادامه دارد. متخصصان ساخت واکسن در این شرکت دانش بنیان اعلام کردهاند که واکسن تولید شده توسط این موسسه مشابهتهایی با نمونه واکسنهای آکسفورد، استروزنیکا، سینواک و اسپوتنیک خواهد داشت.
نوع واکسن در این موسسه تحقیقاتی پزشکی مبتنی بر پروتئین نوترکیب است. این واکسن در حال سپری کردن آزمایش های فاز حیوانی است و در صورت موفقیت در این مرحله به انتظار اخذ مجوز برای شروع فاز بالینی خواهد رفت. متولیان دانشگاه علوم پزشکی بقیهالله اعلام کردهاند که این واکسن مشابه واکسن نواوک خواهد بود.
هماکنون بیش از ۲۰۰ واکسن کرونا در جهان در مراحل مختلف توسعه و ارزیابی هستند؛ اما در ایران چند نوع واکسن در دست تهیه و تولید است. علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی کرونا و معاون بهداشت وزارت بهداشت درباره چرایی تولید ۸ واکسن کرونا با پلتفرمهای مختلف در کشور با وجود اینکه برخی کشورها تنها یک یا دو واکسن تولید کردهاند و به مرحلهی تزریق هم رسیدهاند، بیان کرد: درست است که آمریکا دو واکسن فایرز و مدرنا را تولید کرده، اما در تمام واکسنهایی که کشورهای دیگر میسازند، سرمایهگذاری یا مشارکت داشته است، در حالی که کسی با ما مشارکت نمیکند. البته ما الان روسیه و کوبا را برای مشارکت همراه کردیم، در واقع کشورهایی که میخواهند با ما مشارکت کنند ما با آنها کار کردیم.
رئیسی افزود: حالا سوال این است که چرا ما چند نوع واکسن داریم؟ ما هم باید پلتفرمهای مختلف داشته باشیم، چون در آینده نمیدانیم ویروس چه جهشهایی میکند و آیندهی آن چگونه میشود. وی ادامه داد: بنابراین ممکن است، بگویند برای زیر ۱۸ سال یکی از این واکسنها خوب است، برای مادران باردار پلتفرم دیگری خوب است و الان چون تمام پلتفرمها را داریم برای ما یک مزیت است و هر پلتفرم را میتوانیم برای موارد خاصی استفاده کنیم.
ایمنیزایی و اثربخشی بالای واکسن کووایران موجب شده تا این واکسن مورد توجه سایر کشورها هم قرار بگیرد. آنطور که حسن جلیل، مدیر پروژه تولید واکسن «کووایران برکت»، درباره واکسن «کوو ایران برکت» میگوید؛ نتایج فاز یک این واکسن نشان داد ایمن است و نتایج فاز دوم در سنین ۱۸ تا ۷۵ سال نشان داد که سرم خون افرادی که به آنها واکسن تزریق شدهبود، بهمیزان ۹۳.۵ درصد قدرت خنثی کردن ویروس کرونا را دارد و بنابراین ایمنیزایی این واکسن نیز در سطح بسیار خوبی است و میزان اثربخشی واکسن برکت پس از پایان فاز سوم مشخص میشود. وی تأکید میکند: «واکسن «کوو ایران برکت» را روی واریانت انگلیسی تست کردیم که نشان داد این واکسن روی ویروس جهشیافته انگلیسی نیز مؤثر است و تاکنون ۱۲ کشور جهان از جمله کشورهای آسیایی، امریکای جنوبی و یک کشور اروپایی از ما درخواست کردهاند به آنها واکسن صادر کنیم، اما سیاست صادرات واکسن برکت را وزارت بهداشت ترسیم میکند و ما مطیع سیاست این وزارتخانه در زمینه صادرات هستیم.»
منبع: ایسکانیوز
انتهای پیام/