آشنایی با فرش قم، تاریخچه و انواع طرح ها

به گزارش گروه فرهنگی یکتا پرس، استان قم در جنوب استان تهران و در مسیر ارتباطی استان های جنوبی با مرکز و شمال کشور واقع شده است. استان قم شامل چهار بخش کهک، مرکزی، جعفرآباد و خلجستان و 256 روستا بوده و مرکز آن شهرستان قم می باشد که در مجاورت کویر نمک قرار گرفته است استان قم در جنوب استان تهران و در مسیر ارتباطی استان های جنوبی با مرکز و شمال کشور واقع شده است. استان قم شامل چهار بخش کهک، مرکزی، جعفرآباد و خلجستان و 256 روستا بوده و مرکز آن شهرستان قم می باشد که در مجاورت کویر نمک قرار گرفته است. به دلیل اینکه مناطق و روستاهای قم در موقعیت های مختلف جغرافیایی قرار گرفته اند.

دارای آب و هوای متنوعی بوده و از وضعیت آب و هوای کویری و بیابانی تا آب و هوای سرد و کوهستانی برخوردار است. بر اساس این تنوع اقلیمی موقعیت های کشاورزی متنوعی در استان بوجود آمده و امکان کشت اکثر محصولات کشاورزی فراهم گشته است.
اکثر روستاییان این استان علاوه بر کشاورزی و دامداری، به امر تولید صنایع دستی خصوصاً قالیبافی نيز اشتغال دارند.

کاشان و اصفهان از جمله مناطقی هستند که بافندگان از‌ آن به قم مهاجرت کرده و طرح ها و نقشه هایی که در دسترس داشته را در قم تولید کرده اند. به همین دلیل طرح و نقشه های این قالی ها دخل و تصرفی هنرمندانه به حساب می روند که کیفیت بسیار بالا (به دلیلی استفاده از ابریشم) و بافت ریز و دقیق آنها باعث شهرت جهانی آن در کوتاه مدت شده است.

پرزهای فرش قم در اکثر مواقع خشن و محکم می باشد و در ابعاد مختلفی بافته می شوند. در صورتی که فرش با ابریشم خالص بافته شود قیمت بالایی برای آن تعیین می شود. همچنین جایگاه فرش ایرانی و مخصوصا فرش قم حتی با وجود تحریم ها و سختی صادرات در بین انواع مختلف فرش ها در جهان بسیار بالاست.

تاریخچه فرش قم

همانطور که اشاره شد فرش بافی در قم از اوایل ۱۳۰۰ هجری شمسی پیشرفت کرد و رایج شد. از جمله دلایل این اتفاق می توان به حضور مهاجرین بسیاری از مناطق دیگر و آوردن دارهای قالی بافی مناسب در کنار فراهم شدن امکان صادرات اشاره کرد. 

حاج محمود ارمی یکی از همین مهاجرین بود که در دوران کودکی به همراه خانواده از کاشان به قم رفتند. او در ابتدا کار خود را به چله دوانی (یکی از مهم ترین و اساسی ترین مراحل قالی بافی و پایه ی کار) آغاز کرد که مهارت شگفت انگیزی در آن به دست آورد. در ادامه نیز علاقه اش به قالی بافی باعث شد کارگاه ها و تولیدی های بسیاری در روستاهای اطراف به راه بی اندازد و این هنر را در پیشه فامیلی خود ادامه دهد.

ساختار اولیه:

تار و پود معمولاً از نخ تابیده بسیار ظریفند. در قالیهای ابریشمی تار و معمولاً پود از ابریشم هستند.

گره:

قالیهای قم بدلیل ظرافت بسیارشان شهرت دارند. حداقل 2500 گره در هر دسیمتر مربع دارند و در قالیهای نا مرغوب این تعداد به 10000 گره در هر متر مربع می رسد و در قالیهای ابریشمی این تعداد بیشتر است و نوع گره، گره فارسی است، بندرت جفتی بافی نیز در این منطقه دیده می شود. پرز: پرزها در قالی قم محکم و کمی خشن بوده و بیشتر از پشم تابیده بسیار نازک یا ابریشم تابیده بسیار ظریف استفاده می شود. پرز قالیها معمولاً کوتاه و چنانچه از ابریشم باشد بسیار کوتاه چیده می شود.

کیفیت

قالیهای قم بسیار بادوام و بیشتر جنبه تزئینی دارند و از بهترین تولیدات قالیهای ایران محسوب می شوند

طرح و رنگ بندی های فرش قم

یکی از نکات قابل توجه در رابطه با فرش های قم عدم وجود طرح های مستقل می باشد؛ این موضوع باعث شده است که طرح های مختلفی که در مناطق دیگری تولید می شدند با تغییراتی جزئی در قم نیز مورد استفاده قرار بگیرند و تنوع بالایی را فراهم کرده است.

 برخی از طرح های رایج در قم عبارتند از:

شاه عباسی لچک ترنج

شاه عباسی افشان

محرمات

ترنجی کف ساده

بندی کتیبه ای

محرابی گل فرنگ

ظن السلطانی

شکارگاه

هندسی جوشقانی

بندی خشتی به ویژه ( موزائیکی بختیاری)

بته ای

درختی

فرش طرح افشان

ویژگی های فرش قم

سال های ابتدایی تا حدودا اوایل ۱۳۰۰ هجری شمسی کیفیت قالی قم چندان مطلوب نبود اما گذر زمان، حضور مهاجرین و امکان صادرات باعث شد کیفیت این فرش ها افزایش یابد. بدین ترتیب هنرمندان شروع به خلق فرش هایی تمام ابریشم شدند که طرح های ویژه و ظریفی داشتند. نمایشگاه فرش آلمان یکی از مهم ترین مکان ها برای حضور پر رنگ فرش قم می باشد.

یکی از دلایلی که قالی و فرش قم مورد توجه تمامی افراد قرار می گیرد وجود نظم بی نهایت در تار و پود آنهاست که در فرش های سایر مناطق دیده نمی شود چرا که بی نظمی هایی مخصوصا در پشت فرش ها وجود دارد (که البته قابل چشم پوشی است) اما فرش قم حتی از مشکلات قابل بخشش هم عاری است که آوازه زیادی برای آن به ارمغان آورده است.

گره های این فرش ها بسیار نازک هستند که باعث می شود بافندگان به دقت و حوصله بیشتری نیاز داشته باشند. همچنین وجود تراکم زیاد در گره ها باعث شده است بافت فرش قم به مراتب سخت تر از سایر فرش های دست باف باشد.

طراحی های فرش قم به شکلی است که در نگاه اول ممکن است به دست بافت بودن آن شک کرده و تصور کنید با یک فارش ماشینی روبرو هستید چرا که بی عیب و نقص به ظنر می رسند. طرح و مدل های مختلفی برای قالی قم در دسترس است که افراد مشغول در این زمینه به راحتی و با اولین نگاه قادر به تشخیص طرح و نقشه به کار رفته هستند.

انتهای پیام/