ییلماز اردوعان شاعر، بازیگر و کارگردان تئاتر

یادداشت/ نادر چگینی

ییلماز اردوعان در سال 1967 در هاکاری ترکیه به دنیا آمد، او تحصیلاتش را در آنکارا به پایان رساند.  بعدها موفق به کسب دپارتمان مهندسی عمران دانشگاه فنی استانبول شد، علاقه ی بسیار او به تئاتر باعث شد که تحصیلاتش را رها کند. او تئاتر را در سال 1987 به عنوان نویسنده و بازیگر آماتور شروع به کار کرد ، ییلمازاردوعان یکی از هنرمندان بسیار منحصربفردی است که سال ها در  ترکیه جزو شاخص ترین ها بوده است در بسیاری از مسائل هنری حرفی برای گفتن دارد، هر حرفه ای را با نگاه انتقادی جامعه به وجود می آورد و موفق می شود و جالبتراینکه این موضوع در بسیاری از شعرهای او مشهود است. 

 اردوعان نوعی آمیختگی از هنر تصویر و ساختار ساده برگرفته از جامعه ی امروز ترکیه را در شعر خود دخالت می دهد، شعرهای او ترکیب جدایی ناپذیر اصول ایدئولوژیک و اصول حسی ظریف، در زبانی ساده محور وتا حدودی محاوره ای را بازتاب می دهد، از این جهت، اساساً با توصیف زندگی از طریق خلع غنا، طرحواره‌سازی و و پیچیده گویی ها  مخالف است و دردیدگاه او انسان موجودی ست که به عنوان محصول محیط اجتماعی که در آن زندگی می کند احساس می کند، می اندیشد و می نویسد.ییلماز اردوعان روستا زاده ای ست که حرف مردم را در دهان دارد. او فرزند مردم است و داستان‌هایی را که در زندگی‌اش وجود داشت بر اساس تعریف چیزی «واقعی» با دقت یک جواهرساز بنا می کند.ییلماز اردوعان زندگی تئاتری خود را در مرکز فرهنگی بشیکتاش به همراه شریک زندگی خود نکاتی آکپینار تأسیس کرد، او تئاتر و سریال های بسیاری ساخته است و همچنین در سینما کارگردان وبازیگری موفق بوده است اردوعان که به عنوان یک شاعر و همچنین نمایشنامه نویس شناخته می شود، اولین آلبوم صوتی شعر خود را با عنوان "خوش تیپ شهر گمشده" به دوستداران موسیقی تقدیم کرد. این آلبوم؛  شامل 17 شعر سروده شده توسط ییلماز اردوعان و ملودی های دلنوازی  به همراهی این اشعار آمده که توسط متین کالندر، نظام الدین آریچ و علی آیکاچ اجرا شده است، شعرهای این شاعر در آلبوم مذکور به توصیف عشق و ترس های پشت سر گذاشته ی دوران کودکی ییلماز می پردازد. علاوه بر این، اشعار آلبوم این هنرمند با طیف وسیعی از موسیقی مانند موسیقی کلاسیک ترکی، آهنگ های محلی، موسیقی قومی همراه  شده است و تصنیف کوتاهی از صدای خود هنرمند نیزدر آن  وجود دارد. ییلماز اردوعان،که نسبت به مشکلات جامعه بی احساس نیست، بارها در فیلم ها، نمایشنامه ها، داستان ها و شعرهای خود به مسائل اجتماعی پرداخته است. در واقع او در صحنه هایی که در مرکز فرهنگی بشیکتاش به نام «اینها حرکات بسیار زیبایی هستند» برپا کرد، مخاطبان زیادی را جذب نمود. البته بزرگترین عامل در این امر تبیین و نقد جامعه و نظام در قالب طرح های کمیک بود. شاعر از جامعه جدا نشد و پدیده جامعه را استادانه مانند نقاشی دیواری اداره کرد. ییلماز اردوعان که با مهارت به پدیده جامعه می پردازد، او در یکی از شعرهایش می نویسد

شعر ما قوی ست است
مردم من
شاعر شما در رنج است
من اینجا هستم
به من توجه کنید، من برای شما می نویسم.
پس نیازی به نوشیدن معجون شجاعت نداریم
شعرها برای ما دارو است، می نوشیم و به خود باز می گردیم.

ما در آثار او بوضوح می بینیم که  روحی سرکش دارد. در شعرهای او نفس جامعه وجود دارد و در عین حال شعر و هنر موزیکال را به همان میزان در تناسبی ارگانیک حفظ می کند که در فرمی ساده پوشیده شده است، جایی که واقعیت های قابل مشاهده به دنیای روح کاغذ منتقل می شوند. جملاتی که باید در فضای باز می‌گفتند، همچنان مانند مشعلی در دست عقل سلیم می‌سوزند. اشعار او جامعه را برای جامعه معنا  و ترجمه می کند و مردم را  به زیستنی دوباره، نگاه کردنی دیگر، نفس کشیدنی شورانگیز  در این جنبه ها فرا می خواند،  همانطور که در آثارش مشاهده می شود زندگی مردم و واقعیات زیستی آنان را از فضاهای بسته به کاغذهای باز و قلم  و متن باز می کشاند. ییلماز اردوعان یکی از هنرمندانی است که این کار را انجام می دهد. در نتیجه، اجتماعی بودن و آثار هنری با هم توسعه می یابند. ییلماز از فولکلور هم در اشعار و هم در آثار دیگرش استفاده می کند. اگر نویسنده یا شاعری که بخواهد جامعه را بازتاب دهد از فولکلور استفاده نکند، نمی تواند جامعه را به طور کامل بازتاب دهد.ما حتی در نمایشنامه ها و فیلمهای او پرسوناژهای اصلی را قهرمان یا شخصیت اصلی نمی توانیم ببینیم، بلکه در شرایط اجتماعی و روابطی که در آن قرار دارد نشان داده می شود. او فردی است که علایق شخصی خود را با علایق اجتماعی تلفیق کرده است. با هم چند شعر از او می خوانیم که ترجمه نگارنده در معرفی اوست.

چند شعر از ییلماز اردوعان

1

آنطوری که فکر می کنید نیست

ما را می شناسید
ما خاکی هستیم
آب خوردن با دست را
معرفت می دانیم

ما را می شناسید
ما با موهای خیس شده  از لیمو ژست می گیرم
با اندوه هایمان
تسبیح درست می کنیم

ما را می شناسید
ما می خواهیم
که در حرف های شما باشیم
ومی دانیم بهترین جا در گفته های شما کجاست

ما را می شناسید
شیشه ی عمرمان که پُر شود
رفتن را زندگی کردن می دانیم
و دفن شدن را
درمیان دست های شما

2

ستاره‌ی گم‌شده

جست‌وجو می‌کنم
در میانِ سوزِ سردِ پاییزی
میانِ آفتابِ صبح
میانِ روشناییِ ماه
گم‌شده‌ی روزم را
شبم را

نبودن‌ات دردناک بود
چون زخمِ خنجر
حرفهای‌ات دردناک بود
چون گلوله

در روز قیامت تو را پیدا می‌کنم
خود را فراموش می‌کنم
تو را هرگز

3

درد
اگر در راه زیستن
باید چنین مرگی باشد
اگر در راه دوست داشتن
باید چنین دردهایی را تحمل کرد

اگر در راه زندگی
باید چنین جنگی باشد
بسیار خوب
پس در راه تو
چرا باید آزرده شد؟

**

انتهای پیام/