به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی یکتاپرس، زبالـه گردی یكی از معضلات و عوارض شهری است كه اخیرا بسیاری از كـلانشـهرها و حتـی شهرهای كوچكتر به آن دچار شده اند. افرادی كه با خارج كردن زباله از محفظه‌ها، سطل‌ها یا پلاستیك‌های زباله، به دنبال مواد بازیافتی چون كارتن، اشیاء فلزی و وسـایل پلاسـتیكی می گردند و آنها را جمع‌آوری و برای فروش به ضایعات فروشـی مـی‌برنـد تـا در فراینـد بازیافت مورد استفاده قرار گیرند.
چرا زباله گردی؟
به طور حتم اصلی‌ترین دلیل روی آوردن افراد به زباله‌گردی نامناسب شدن شرایط مالی افراد جامعه است، هر چند در این میان ضعف فرهنگی نیز تا حدودی تاثیرگذار خواهد بود. همچنین باید در نظر داشت که نامناسب بودن شرایط خانواده نیز در این مهم بسیار تاثیرگذار است چرا که طبق تحقیقات به عمل آمده برخی از کودکان دارای والدین معتاد هستند که این خود انگیزه‌ای برای زباله‌گردی در برخی از کودکان شده است. رشد جمعیت، مهاجرت و افزایش حاشیه‌نشینی نیز در این پدیده نقش تاثیرگذاری دارد.
امروزه طبق آمار موجود بیش از 12 میلیون حاشیه‌نشین وجود دارد که این خود می‌تواند زمینه‌ساز افزایش زباله‌گردان شود هر چند در این فرصت باید متذکر شد که حاشیه‌نشینی نمی‌تواند دلیلی مستقیمی برای زباله‌گردی شود اما به دلیل فقری در این مناطق وجود دارد این احتمال بسیار قوی خواهد بود. هرچند امروزه کسب وکار جمع آوری زباله ها گرم است اما این بازار داغ هیچ تغییری در سرنوشت زباله گردها ندارد و سود میلیاردی آن در نهایت نصیب مافیای زباله می شود.
سود زباله گردان عاید چه کسانی می شود؟
به گفته محققان و بر اساس اطلاعات موجود، در ایران روزانه در حدود ۵۰ هزار تن زباله تولید می‌شود که سهم شهری همچون تهران در تولید زباله، نزدیک به هفت هزار و ۵۰۰ تن در روزهای معمول سال و ۱۱ هزار تن در روزهای پایانی سال است.
بنا بر آمار موجود، در هر شبانه روز به طور متوسط ۲۸۰۰ تن زباله خشک شامل مقوا، پلاستیک، شیشه، فلزات، نان خشک و غیره در تهران جمع آوری می شود که قابل بازیافت هستند؛ در حال حاضر هر تن این زباله ها به مبلغ ناچیزی توسط پیمانکاران فروخته می شود.
در این بین روزانه از درون زباله‌ها و پسماندهای شهر تهران ضایعاتی به ارزش تقریبی دو میلیارد و ۲۴۰ میلیون تومان استخراج می شود. این مساله موجب شده تا امروزه زباله ها و ضایعات منبع درآمدی برای زباله گردان ها و درآمد میلیاردی حاصل از سود این زباله ها نیز عاید بخش خصوصی شود و معضلی در کشور ایجاد کند.
اخیرا این معضل نه تنها در پایتخت و کلانشهرها گریبانگیر شده بلکه دامن شهرهای کوچک را نیز گرفته است و روزانه شاهد زباله گردان هایی هستیم که با خارج کردن زباله از محفظه ها، سطل ها یا پلاستیک های زباله به دنبال مواد بازیافتی چون کارتن، اشیاء فلزی و وسایل پلاستیکی می گردند و آنها را جمع آوری و برای فروش به ضایعات فروشی می برند تا در فرایند بازیافت مورد استفاده قرار گیرند.
گره کار از کجاست؟
رایگان بودن زباله بی‌تعارف کسب وکار عده‌ای است؛ سال‌هاست، کسب و‌کاری که شهرداری می‌توانست فرمانش را به دست بگیرد، به سرانجامش برساند و از آن برای خودش منبع درآمد پایدار بسازد اما سال‌هاست به‌‌واسطه همه ضعف‌ها، شهرداری تهران در این سفره با مافیای زباله شریک شده است.
به گفته فاطمه اکبر پور، رییس اداره محیط زیست انسانی استان تهران، در بسیاری از موارد تولید کنندگان پسماندهای ویژه خودشان قابلیت و توانایی مدیریت، جمع‌آوری، انتقال و دفع پسماند را ندارند. از اینرو باید مدیریت پسماند خود را براساس ظرفیتی که قانون برای آنها فراهم کرده است به اشخاص حقیقی یا حقوقی از جمله پیمانکاران بخش خصوصی واگذار کنند که در زمینه امحای پسماند سرمایه گذاری کرده اند. از اینرو این یکی از مراحلی است که مدیریت اصولی پسماند و حفظ محیط زیست با منافع تولیدکننده پسماند تعارض پیدا می‌کند چرا که تولید کننده باید به ازای هر کیلوگرم پسماند خود مبلغی را به پیمانکاران مدیریت پسماند جهت دفع آن پرداخت کند.
وی ادامه داد: این تعارض میان منافع تولیدکنندگان پسماندهای ویژه و مدیریت صحیح پسماند یکی از گلوگاه‌های تخلف است و باعث می‌شود در برخی موارد تولیدکننده‌های پسماند ویژه برای فرار از هزینه‌های مربوط به امحای اصولی پسماندهای خود،اقدام به تخلف و رها کردن بخشی از پسماندهای خود در محل‌های غیرمجاز کنند.
قربانیان این مساله چه کسانی هستند؟
در این بین کودکان کار، قربانیان اصلی مافیای زباله هستند که برای کسب امر و معاش زندگی مجبور هستند تن به انجام این کار دهند و حتی نیمی از درآمد خود را برای داشتن چنین کاری به صاحبکاران خود باج دهند؛ اغلب میانگین سنی کودکان کار زباله گرد، ۱۲ سال است و آنها به طور متوسط ۱۰ و نیم ساعت در روز کار می‌کنند؛ کودکانی که به جای بودن در محیط‌ها آرام و درس خواندن، برای تأمین معاش خانواده مجبور هستند مدت طولانی در خیابان‌ها زباله‌گردی کرده و این وضعیت را بر بودن در محیط‌های امن ترجیح دهند. کودکانی که شرایط شان با شیوع کرونا بحرانی تر شده است و بیماری و مرگ ناشی از این بیماری در بین آنها افزایش یافته است.
سیدحسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران در این خصوص اظهارداشت: اکثر این افراد امکان تامین ماسک، ژل و مواد ضدعفونی را ندارند، همچنین در محیط‌هایی حضور پیدا می‌کنند که از نظر بهداشتی برای این افراد ایمن نیست، از سوی دیگر کنترل و غربالگری نمی‌شوند و اطلاعی از ابتلای خود به ویروس کرونا ندارند حتی ممکن است ناقل این ویروس باشند، در کلانشهر تهران سازمان‌های غیردولتی برای کمک به این کودکان تلاش زیادی کردند، اما در مجموع همچنان شاهد وجود کودکان کار و خیابان و آسیب‌پذیری بالای آنها هستیم.
وی افزود: با توجه به اینکه بسیاری از این کودکان با بودن در مکان‌های عمومی، زباله گردی و نداشتن تست و غربالگری ممکن است ناقل کرونا بوده و باعث انتقال این ویروس به بقیه افراد جامعه شوند، شهردار بخشنامه و دستور خاصی برای شهرداری مناطق برای چگونگی برخورد با کودکان زباله‌گرد در ایام کرونا ابلاغ کرد.
کدام نهاد متولی برخورد با بکارگیری کودکان زباله گرد است؟
ابراهیم امینی، نایب رئیس شورای شهر تهران با انتقاد از وجود چندین متولی برای ساماندهی کودکان کار گفت: «از مشکلات کشور ما این است که یا کارهای مهم متولی ندارد یا متولیان متعدد دارد. معضل کودکان کار هم از جمله مسائلی است که متولی‌های آن متعدد است. سازمان بهزیستی، کمیته امداد و بخشی هم شهرداری تهران متولی کودکان کار است اما در حقیقت مسئولیت اصلی بر عهده سازمان بهزیستی است».
وی در پاسخ به چرابی بکارگیری کودکان برای تفکیک زباله از مبدا توسط پیمانکاران شهرداری تهران تاکید کرد: «در زمینه زباله، شهرداری با پیمانکار یک شرکت قرارداد منعقد می‌کند منتها نظارت بر این که کودکان به کار گرفته نشوند و آن شرکت چه اقدامی می‌کند برعهده وزارت کار است. در موضوع کودکان زباله‌گرد هم همین مساله وجودد دارد. از شهرداری می‌خواهیم که نظارت کند در صورتی که دو مساله متمایز از یکدیگر است. نباید فراموش کرد با توجه به مشکلات اقتصادی جامعه، شرایطی ایجاد شده است که برخی برای سیر نگهداشتن شکم خود، چاره‌ای ندارند. این مشکلات عمومی است و حاکمیت مسئول است که رفاه عمومی را به اندازه‌ای بالا ببرد تا زباله‌گردی انجام نشود.
این در حالی است که می شود با اقداماتی مانند ساماندهی، در اختیار قرار دادن وسایل بهداشتی و محافظتی به زباله گردها و با قیمت واقعی خریدن زباله‌های بازیافتی از آنان، این پدیده تلخ اجتماعی را به یک فرصت تبدیل کرد.
انتهای پیام/
