به گزارش یکتا پرس، برجام و بازگشت دوباره آمریکا به آن، یکی از موضوعات پر بحث و نظر در عرصه داخلی و خارجی است. با این حال اینکه آمریکا به برجام بر می گردد یا خیر یک موضوع است؛ اینکه آمریکا برای بازگشت پیش شرطی قائل است یا خیر موضوع جداگانه دیگری است؛ و اینکه ایران حاضر به مذاکره مجدد در قالب برجام با 1+5 است و پیش شرط های آمریکا را خواهد پذیرفت موضوع دیگری می باشد.
با طرح این مفروضات باید تأکید کرد که برجام به عنوان یک راهکار بین المللی در ذیل حل و فصل مناقشات مرتبط با برنامه هسته ای ایران، نتوانست آنچه سزاوار تبلیغات پیرامون آن بود را برآورده کند. در واقع برجام نه تنها راهکار در خوری نبود بلکه نتوانست جوابگوی انتظارات جهانی در این باره نیز باشد.
واقعیت امر این است که خروج آمریکا از برجام از سوی ترامپ با تأکید بر این موضوع که برجام «بدترین توافق تاریخ آمریکا است» و به علاوه اینکه باید توافقی گسترده تر با ایران صورت بگیرد، موجب شد تا برجام فقط در یک وضعیت شکلی و انفعال تحمیلی قرار گیرد. اگرچه خروج آمریکا از برجام بر کارایی آن تأثیراتی گذاشت اما این نکته را نیز باید مورد توجه قرار داد که خروج آمریکا از برجام هزینه هایی را در شکل جهانی و در قالب موقعیت بین المللی بر آمریکا تحمیل کرده است. بطوریکه هزینه های وارده از این اقدام آنقدر زیاد بوده که اقتصاد آمریکا را متحمل فشارهایی کرده است. در واقع این آسیب های اقتصادی – سیاسی خروج از برجام برای آمریکا آنچنان زیاد بوده است که بایدن از زمان آغاز کارزار انتخاباتی تاکنون از بازگشت به برجام و از بازگشایی مسیری تازه سخن می گوید. از این رو گاهاً نیز ضمن اعلام بازگشت به برجام از شروطی سخن به میان می آورد؛ شروطی که مشروط به رفتار ایران اعلام می شود.
جالب اینجاست که علیرغم نیاز بین المللی بایدن برای احیا پرستیز و اعتبار هژمونیک آمریکا در قالب بازگشت به برجام و تعیین شروط بایدن برای ایران در این باره، دولت ما به گونه ای رفتار می کند که القاء کننده این موضوع است که ایران به شدت نیازمند به مذاکره است. به عبارت بهتر اینکه بدیل رسانه ای دولت در این عرصه، نشان دادن ضعف و سستی از خود است؛ بطوریکه به شیوه ای عمل می کند که نمود آن را می توان این گونه درک کرد که تنها راه پیش رو برای ایران مذاکره می باشد و گزینه ای به غیر آن برای ایران وجود ندارد. به عبارت بهتر اینکه، فرجام این رفتار دولت، دقیقاً همان چیزی خواهد بود که آمریکا در این باره می خواهد و در جستجوی آن است.
نکته جالب تر اینکه، علاوه بر رویکرد برترانگارانه واشنگتن در پیگیری منافع خود در برجام و سست محورانه دولت ایران، موضع گیری های اخیر وزیران خارجه چین و روسیه درباره بازگشت بی قید و شرط آمریکا به برجام است. در واقع مسکو و پکن با این موضع گیری میدان مذاکره یا روند بازگشت به برجام و مهره های موجود در صفحه برجام را، بگونه ای چینش کرده اند که همه آنچه در این باره اتفاق افتاده است را متوجه آمریکا می دانند. از این رو با انداختن توپ بازیِ برجام در زمین آمریکا، به طراحی بازی بازگشت آمریکا به برجام روی آورده اند. این رویکرد اتخاذ شده از سوی دو عضو برجام می تواند حاوی چند نکته مهم باشد. اول اینکه با مقصر نشان دادن آمریکا، آنچه که موجب زمین گیر شدن برجام شده است را متوجه آمریکا کرده اند؛ از این رو هیچ گونه حقی را برای واشنگتن، جهت تعیین پیش شرط قائل نیستند و تلاش دارند تا این موضوع به تمام طرف های درگیر در این توافق نامه از جمله ایران مخابره کنند. دوم اینکه، این رویکرد چین و روسیه، علاوه بر آنکه آمریکا و رفتار آنها را در این باره شامل می شود بلکه پیامی به دیگر کشورهای عضو برجام است که ماهیت برجام را فدای مطالبات نامشروع آمریکا نکنند و یا اینکه وارد بازی آمریکا در این باره نشوند. و سوم اینکه تلویحاً حاوی این نکته مهم برای تهران است که خود را تسلیم خواسته های واشنگتن نکند. و اگر قرار بر مذاکره هست از موضع طلبکارانه وارد میدان مذاکره شود. در واقع این جهت گیری چین و روسیه یک فرصت منحصر برای ایران و دستگاه دیپلماسی ایران است که مطالبات خود را از برجام به آمریکا و دیگر اعضای آن بقبولاند.
