به گزارش گروه اجتماعی یکتا پرس، ما انسان ها نزدیک به یک سوم زندگی مان را در خواب سپری می کنیم. اما همین خواب شاید از دور چیزی جز یک کار عادی و روزمره به نظر نرسد، اما اگر وقت بگذاریم و خوب به آن فکر کنیم متوجه می شویم که دقیقاً برعکس است. در واقع پشت همین امر به ظاهر ساده، دنیایی مملوء از رمز و راز و ریزه کاری وجود دارد که در نگاه اول به چشم نمی آیند.
خواب، حالتي از استراحت طبيعي است که در پستانداران، پرندگان، ماهي ها و در برخي بي مهرگان مشاهده مي گردد. کاهش حرکات ارادي بدن، کاهش واکنش به محرکات خارجي، افزايش سرعت آنابوليسم (Anabolism) و کاهش سرعت کاتابوليسم (Catabolism) از خصوصيات خواب هستند، خواب از چرخه هاي متوالي تشکيل شده که هريک در حدود 100 تا 120 دقيقه طول مي کشد و هر فرد به طور معمول 4 تا 5 چرخه ي خواب را در طول شب تجربه مي کند.
مراحل خواب
بيداري:
دراين مرحله امواج آلفا ظاهر مي شود که فرکانس 8 تا 10 هرتز دارند. مرحله غيررم (NREM) که 90 تا 120 دقيقه طول مي کشد:
مرحله نخست:
اين مرحله گذر از بيداري به خواب است. با محو شدن امواج آلفا و ظهور امواج تتا (فرکانس 4 تا 8 هرتز) آغاز مي شود. البته در اين مرحله امواج آلفا نيز حضور دارند امّا امواج تتا غالب هستند. دراين قسمت از خواب، فرد اندکي از تونوس عضلاني خود را از دست مي دهد، ممکن است پديده تکان هاي خواب و توهمات خواب را تجربه کند. تنفس آهسته مي شود، ضربان قلب منظم و فشار خون کاهش مي يابد، دماي مغز افزايش يافته و چشم ها اندکي تکان مي خورند. چنانچه فرد دراين مرحله از خواب بيداري شود، گويي اصلاً نخوابيده است. اين مرحله 5 تا 10 دقيقه به طول مي انجامد.
مرحله دوم:
در اين مرحله امواج تتا با فرکانس 5 تا 15 هرتز ظاهر مي شوند. آگاهي هوشيارانه از محيط خارجي ناپديد شده و فرد را مي توان با صدا زدن به راحتي بيدار کرد (خواب سبک) فشار خون، دماي بدن، متابوليسم و فعاليت قلب کاهش مي يابد. اين مرحله 45 تا 55 درصد کل خواب را به خود اختصاص داده و 5 تا 15 دقيقه به طول مي انجامد.
مرحله سوم:
در مرحله سوم خواب، امواج دلتا (2 تا 4 هرتز) و امواج تتا حضور دارند. (20 تا 50 درصد امواج دلتا و مابقي تتا هستند) اين مرحله، مرحله خواب عميق است و براي بيدار کردن فرد بايد بيشتر تلاش کرد. مرحله سوم نيز 5 تا 15 دقيقه طول مي کشد و 3 تا 8 درصد کل خواب را به خود اختصاص مي دهد.
مرحله چهارم:
عميق ترين مرحله خواب است که درآن امواج دلتا و تتا حضور دارند (50 درصد تتا و 50 درصد دلتا).فرکانس در محدود 0/5 تا 2 هرتز است. اين مرحله 10 تا 15 درصد کل خواب را به خود اختصاص مي دهد. تنفس، ريتميک و موزون شده و بيدار کردن فرد دشوار است. در اين مرحله است که اختلالات وحشت شبانه، شب ادراري، خوابگردي و صحبت کردن در خواب روي مي دهد. چنانچه فرد در اين مرحله از خواب بيدار شود، احساس گيجي و گم گشتگي دارد و نمي تواند درست راه برود. (به اين وضعيت اصطلاحاً ايستايي خواب SleepInertia مي گويند. دراين مرحله فعاليت ها و کارکردهاي بدن به شدت کاهش مي يابد.
پس از اتمام مرحله چهار، خواب مستقيماً وارد مرحله پنجم و رم نمي شود بلکه مجدداً به طور معکوس به مراحل 3 و 2 بازگشته و سپس وارد مرحله رم مي شود.
مرحله رم (REM) و يا مرحله پنجم خواب:
در اين مرحله امواج بتا (فرکانس بالاي 12 هرتز) ظاهر مي گردند. امواج مغزي کوتاه و نامنظم مي شوند به طوري که امواج مغزي بيشتر مشابه وضعيت بيداري هستند تا خواب. اغلب خواب هاي واضح در اين مرحله ديده مي شوند (البته رؤيابيني ممکن است در هر مرحله اي از خواب روي دهد). در اين مرحله حرکات سريع چشم مشاهده مي شود. ضربان قلب نامنظم شده و افزايش مي يابد. فشار خون کاهش مي يابد. تنفس کم عمق و نامنظم شده، فعاليت مخ افزايش يافته و تمام عضلات ارادي بدن فلج مي شود. احتمال حمله ي قلبي در بيماران قلبي در اين مرحله به اوج خود مي رسد. مصرف اکسيژن بدن افزايش مي يابد و ممکن است انگشتان دست و پا و صورت دچار انقباضات ناگهاني شود. اين مرحله در حدود 10 دقيقه طول مي کشد. البته در چرخه هاي بعدي از مدّت مراحل 3 و 4 خواب کاسته شده و به مدت رم افزوده مي گردد به طوري که آخرين مرحله رم يک ساعت به طول مي انجامد.
تفاوت های جنسیتی
زنان و مردان در خصوص خواب و محتوای رویاهای شبانه هم با یکدیگر متفاوتند. مثلاً مردان معمولاً بیشتر خواب هایی با تم پرخاشگرانه یا خشونت آمیز دارند. از طرفی دیگر، زنان بیشتر ترس از طرد شدن و دیگر ترس های عمیق را در خواب هایشان تجربه می کنند.
بخورید و بیاشامید و بخوابید
خیالاتی نشده اید؛ بعضی مواد غذایی واقعاً خواب آور هستند. مواد لبنی، گیلاس، موز و تخم کدو از جمله ی این مواد غذایی هستند. اگر بی خواب شدید، این مواد غذایی گزینه ی مناسبی برای یک میان وعده ی نیمه شبانه هستند.
بیرون آمدن از رختخواب
دل کندن از رختخواب کار ساده ای نیست، چه به خاطر حس خوبی باشد که دراز کشیدن در یک رختخواب گرم و نرم دارد و چه به خاطر اوقات خوشی که شب قبل داشتید، اما ممکن است کار به جایی برسد که کارشناسان به آن «دایسانیا» (Dysania) می گویند. دایسانیا زمانی رخ می دهد که بیرون آمدن از رختخواب بیشتر از نیم ساعت طول بکشد. این یک بیماری نیست اما آن را نشانه ی یک مشکل جدی مثل افسردگی یا اضطراب می دانند که مورد غفلت قرار گرفته است.
انتهای پیام/
